Chủ tịch VSDC: Quy mô và vốn hóa thị trường chứng khoán đã có sự thay đổi vượt bậc

Chỉ còn hai tuần nữa là đến ngày 28/7, ngày kỷ niệm phiên giao dịch chứng khoán lần thứ nhất đã diễn ra, đánh dấu sự ra đời chính thức của Thị trường chứng khoán Việt Nam 25 năm về trước. Sau 25 năm thị trường chứng khoán đi vào vận hành và phát triển đã đạt được nhiều thành tựu, dấu ấn và ngày càng đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Chính phủ, Bộ Tài chính, các cơ quan quản lý và vận hành trực tiếp thị trường cũng đã và đang có thêm nhiều chính sách, chiến lược để thị trường chứng khoán ngày càng trở thành kênh huy huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế.

Trao đổi trong Talk show Phố Tài chính (The Finance Street) trên VTV8, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), là một trong những cơ quan nhà nước vận hành thị trường chứng khoán Việt Nam, cho biết trong thời gian tới, VSDC sẽ tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp, chiến lược góp phần thúc đẩy thị trường chứng khoán ngày càng phát triển mạnh mẽ và bền vững, tiếp tục là kênh huy động trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế trong kỷ nguyên vươn mới.

BTV Khánh Ly: Tính đến nay đã 25 năm thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời và phát triển, là người đồng hành với thị trường từ những thời khắc đầu tiên, ông đánh giá như thế nào về những kết quả, thành tựu mà thị trường chứng khoán đã đạt được trong 25 năm qua?

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC): Việc xây dựng và phát triển Thị trường chứng khoán (TTCK) là mục tiêu đã được Đảng và Chính phủ Việt Nam định hướng từ những năm đầu thập kỷ 1990 nhằm xác lập kênh huy động vốn mới cho hoạt động đầu tư và phát triển một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Và đến ngày 28/7/2000, phiên giao dịch chứng khoán lần thứ nhất đã diễn ra, đánh dấu sự ra đời chính thức của thị trường chứng khoán Việt Nam. Trải qua 25 năm hình thành và phát triển, TTCK đã trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế; góp phần cơ cấu lại hệ thống tài chính Việt Nam theo hướng cân đối, bền vững hơn. 

Quy mô và vốn hóa thị trường đã có sự thay đổi vượt bậc. Từ một thị trường sơ khai, TTCK Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần quan trọng vào việc huy động vốn cho nền kinh tế. Số lượng doanh nghiệp niêm yết đã tăng lên đáng kể, kèm theo đó là sự cải thiện về chất lượng doanh nghiệp và tính minh bạch của thị trường. 

Tính hết ngày 10/7/2025, chỉ số VN Index đạt 1.450 điểm, tăng khoảng 7 lần so với cuối năm 2000. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt hơn 7,68 triệu tỷ đồng, tăng 7,8 lần so với cuối năm 2000, tương đương 66,8% GDP năm 2024. Hoạt động niêm yết và đăng ký giao dịch tính đến cuối 5/2025, thị trường có 720 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên 2 Sở GDCK và 888 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UPCoM. Quy mô niêm yết thị trường trái phiếu đến cuối tháng 5/2025, có 469 mã trái phiếu niêm yết với giá trị niêm yết đạt hơn 2.475 nghìn tỷ đồng, tương đương 21,5% GDP năm 2024.

TTCK Việt Nam đã không ngừng hoàn thiện về cấu trúc thông qua việc hình thành các khu vực thị trường: thị trường cổ phiếu (cổ phiếu niêm yết và cổ phiếu đăng ký giao dịch), thị trường trái phiếu (trong đó có TPDN, TPCP), thị trường TPDN riêng lẻ và TTCK phái sinh. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ngày càng hoàn thiện, đồng bộ, góp phần quan trọng vào việc xây dựng và phát triển TTCK. Hệ thống tổ chức thị trường, mô hình và cấu trúc thị trường ngày càng được nâng cấp phát triển; các định chế trung gian thị trường đã có sự phát triển mạnh về số lượng, quy mô, tính chuyên nghiệp và sức cạnh tranh ngày càng cao, các tiêu chuẩn và thông lệ về quản trị công ty, tăng cường năng lực quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư và lòng tin của thị trường.

Có thể nói, trải qua 25 năm vận hành, TTCK Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đạt được những thành tựu to lớn, đáng tự hào, góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, góp phần quan trọng vào thành công chung của đất nước trong thời kỳ đổi mới và từng bước đưa nền kinh tế hội nhập với khu vực và quốc tế.

BTV Khánh Ly: Trong 25 năm đó, có gần 20 năm VSDC được hình thành và phát triển. Ông có thể chia sẻ thêm về vai trò của VSDC đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán nước nhà trong gần 2 thập kỷ qua?

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC): Trong gần 20 năm hình thành và phát triển, VSDC đã và đang hoàn thành tốt vai trò và sứ mệnh đặc biệt của mình, đảm bảo cho các dòng tiền và tài sản trên thị trường chứng khoán Việt Nam luôn chu chuyển nhịp nhàng, thông suốt, an toàn hiệu quả và bảo mật, đóng góp thiết thực cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam. Tính hết ngày 30/6/2025, tổng số tổ chức đăng ký chứng khoán tại VSDC là 2.106 tổ chức với tổng số dư chứng khoán đăng ký tại VSDC đạt 281 tỷ chứng khoán; số dư chứng khoán lưu ký tại VSDC đạt 183 tỷ chứng khoán. Số lượng thành viên lưu ký và tổ chức mở tài khoản trực tiếp tính đến hết 30/6/2025 tại VSDC là 124 thành viên và tổ chức (bao gồm 86 công ty chứng khoán, 18 ngân hàng lưu ký (gồm trong nước và nước ngoài) và 20 tổ chức mở tài khoản trực tiếp).

Ngoài các nghiệp vụ chính về đăng ký, lưu ký và bù trừ thanh toán cho thị trườngc hứng khoán cơ sở và thị trường chứng khoán phái sinh, chúng tôi đã tích cực nghiên cứu phát triển các giải pháp sau giao dịch nhằm đa dạng hóa và đáp ứng quy mô ngày càng lớn cho thị trường chứng khoán. Có thể kể đến như thực hiện kết nối hệ thống của VSDC với thành viên lưu ký qua cổng giao tiếp điện tử và cổng giao tiếp trực tuyến để xử lý giao dịch, dịch vụ vay và cho vay chứng khoán, dịch vụ cho các quỹ đầu tư (bao gồm quỹ mở, ETF, quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện), dịch vụ bỏ phiếu điện tử tử (e-voting), thực hiện rút ngắn quy trình thanh toán giao dịch chứng khoán từ chiều T+4 lúc khai trương vận hành thị trường, sau nhiều lần giảm chu kỳ thanh toán, đến nay chu kỳ thanh toán xuống vào sáng T+2 (11h00-11h30) vào năm 2022 và triển khai hệ thống cổng giao tiếp điện tử với các tổ chức đăng ký chứng khoán nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức đăng ký chứng khoán trong trong quá trình xử lý hồ sơ, tăng tính chuyên nghiệp trong việc áp dụng công nghệ vào xử lý nghiệp vụ tại VSDC.

Những nỗ lực trên đã giúp củng cố thêm niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước trên thị trường chứng khoán Việt Nam thể hiện qua số lượng nhà đầu tư trong và ngoài nước liên tục gia tăng cả về số lượng và chất lượng từ 3.000 tài khoản năm 2000, đến hết tháng 6/2025 đã lên tới hơn 10 triệu tài khoản (của hơn 7 triệu nhà đầu tư). Điều này thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng đầu tư vào một thị trường hoạt động hiệu quả và an toàn.

Bên cạnh đó, chúng tôi đã tích cực hội nhập quốc tế để mở rộng, học hỏi kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn và cũng đã trở thành thành viên chính thức của nhiều Hiệp hội, diễn đàn chuyên ngành… nâng cao vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam.

BTV Khánh Ly: Trong giai đoạn phát triển mới, nhu cầu của các nhà đầu tư và thị trường sẽ ngày càng gia tăng. Sau khi hệ thống KRX chính thức đi vào vận hành ổn định, được biết VSDC đang triển khai một số kế hoạch trọng tâm nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhà đầu tư và thị trường chứng khoán, đồng thời hướng tới các tiêu chí nâng hạng thị trường chứng khoán theo mục tiêu của Chính phủ, ông có thể chia sẻ thêm không ạ? 

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC): Thực hiện theo chỉ đạo của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và phối hợp với các Sở giao dịch chứng khoán triển khai các giải pháp mới như giao dịch trong ngày (intra-day), bán chứng khoán chờ về, hợp đồng tương lai trái phiếu, tiếp tục nghiên cứu việc phát hành chứng chỉ lưu ký (depository receipts)… Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ tăng cường khả năng xử lý hệ thống, trên cơ sở phối hợp với HOSE đánh giá hệ thống KRX sau khi đưa vào vận hành, từng bước nâng cấp và hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin để xử lý khối lượng giao dịch lớn hơn, đảm bảo ổn định, an toàn. 

Đồng thời, nghiên cứu xây dựng kết nối chuyển mạch giữa các thành viên thị trường để giúp các thành viên có thể trao đổi các thông tin nghiệp vụ và triển khai ứng dụng các chuẩn mực ISO15022 trong truyền nhận dữ liệu để nâng cao khả năng kết nối với các tổ chức lưu ký quốc tế trong tương lai. Song song với đó, chúng tôi cũng nghiên cứu giải pháp tăng cường hỗ trợ nhà đầu tư thông qua nền tảng công nghệ để cung cấp ứng dụng mobile sổ cổ đông điện tử (epassbook) nhằm giúp nhà đầu tư tra cứu thông tin tài khoản, tài sản, lịch sử giao dịch trên cổng thông tin điện tử nhà đầu tư.

BTV Khánh Ly: 25 năm một chặng đường ý nghĩa và hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc bước vào kỷ nguyên vươn mình trong giai đoạn mới. VSDC sẽ có những chiến lược phát triển như thế nào qua đó đóng góp ngày càng nhiều hơn cho thị trường chứng khoán, góp phần thúc đẩy thị trường ngày càng trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế?

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC): Bước sang giai đoạn phát triển mới của kỷ nguyên vươn mình, chúng tôi đã xây dựng Chiến lược phát triển đến năm 2030. Đồng thời, trên cơ sở định hướng của Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ, chúng tôi xác định 06 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý và hệ thống quy chế, quy trình nội bộ. Chúng tôi sẽ tập trung rà soát, đề xuất sửa đổi, hoàn thiện khung pháp lý; hoàn thiện các quy chế và quy trình phù hợp với các văn bản pháp luật giúp nâng cao hiệu quả quản trị, đảm bảo hoạt động nghiệp vụ được chuẩn hóa, linh hoạt và đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn tiếp theo. 

Thứ hai là tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức, quản lý, trong đó, việc thành lập công ty con thực hiện chức năng CCP giúp tách biệt rủi ro trong hoạt động bù trừ, bảo vệ tài sản nhà đầu tư. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng Trung tâm Công nghệ và Dịch vụ thông tin để tăng cường năng lực công nghệ, cung cấp dữ liệu cho thị trường và áp dụng tiêu chuẩn ESG cũng được chú trọng nhằm hướng tới phát triển bền vững. Thứ ba, nâng cao năng lực tài chính, chủ động bảo toàn và phát triển vốn nhà nước. Thứ tư là chúng tôi sẽ đầu tư đồng bộ vào cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường chứng khoán, giúp nâng cao tính ổn định, an toàn và hiệu quả vận hành các hoạt động sau giao dịch. Thứ năm là chúng tôi sẽ đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực lưu ký và bù trừ, tham gia vào các hiệp hội chuyên ngành nhằm nâng cao vị thế và học hỏi kinh nghiệm. Cuối cùng, chúng tôi cũng sẽ chú trọng phát triển nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ thông tin và pháp lý.

Với chiến lược toàn diện, tầm nhìn dài hạn và các giải pháp đồng bộ gắn liền với Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030, VSDC không chỉ khẳng định vai trò trụ cột trong hoạt động sau giao dịch mà còn là đầu tàu trong tiến trình hiện đại hóa thị trường chứng khoán góp phần nâng cao hiệu quả phân bổ vốn, tăng tính minh bạch, củng cố niềm tin nhà đầu tư và thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

BTV Khánh Ly: Trân trọng cảm ơn ông về những thông tin vừa rồi!