Tại Trung tâm Phát triển Giáo dục và Đào tạo phía Nam (SETDC) – Văn phòng 2 Bộ Giáo dục, Mạng lưới các nhà Tâm lý học đường Việt Nam (VNSP) chính thức ra mắt tại khu vực phía Nam. Bên cạnh đó, tọa đàm với chủ đề “Nhà tâm lý học đường hiệu quả, bền vững – Bạn cần gì?” cũng quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tâm lý học đường và sức khỏe tâm thần học sinh. Buổi tọa đàm có sự góp mặt của các diễn giả uy tín như PGS.TS Trần Thị Lệ Thu (chuyên gia đào tạo và giám sát tâm lý học đường, thành viên sáng lập VNSP), TS. Nguyễn Thị Bích Hồng (giảng viên tâm lý, Trường ĐH Sư phạm TP.Hồ Chí Minh), BSCKI – ThS. Giang Ngọc Thụy Vy (bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý lâm sàng), cô Huỳnh Mai (nhà tâm lý học đường, Trường TH-THCS-THPT Tân Phú), và cô Bùi Tố Quyên (giáo viên kiêm nhiệm tư vấn học đường, THPT Phan Văn Hòa, Vĩnh Long).
Khó khăn và nhu cầu phát triển chuyên nghiệp
Mở đầu tọa đàm, các chuyên gia cùng nhận định rằng nhu cầu hỗ trợ tâm lý học sinh ngày càng tăng cao và không thể giải quyết bằng cách tiếp cận đơn lẻ. Các vấn đề như lo âu, trầm cảm, hành vi tự gây tổn thương, nghiện mạng xã hội, bắt nạt học đường… đang diễn biến phức tạp, đòi hỏi một đội ngũ chuyên nghiệp và mô hình vận hành có hệ thống. Đội ngũ này cần được trang bị đầy đủ về năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, tiếp cận tài liệu, nghiên cứu và các phương pháp thực hành mới có bằng chứng khoa học.
Cô Bùi Tố Quyên chia sẻ về những hạn chế khi bắt đầu công việc tư vấn học đường với chỉ 2 tháng tập huấn ngắn hạn. Cô cho biết thời gian đầu chủ yếu là giải quyết từng vụ việc, thiếu thời gian thấu hiểu học sinh và đánh giá hiệu quả can thiệp. Cô Huỳnh Mai cũng nêu thực trạng các chuyên viên tâm lý học đường thường phải kiêm nhiệm nhiều công việc hành chính, dẫn đến mâu thuẫn vai trò, cùng với định kiến xã hội khiến học sinh còn e ngại tìm kiếm sự hỗ trợ. ThS. Giang Ngọc Thụy Vy bày tỏ sự lo ngại về tình trạng kiệt sức và tổn thương tinh thần của người làm nghề tâm lý học đường do khối lượng công việc kiêm nhiệm lớn, trong khi chính họ lại ít được quan tâm đến sức khỏe tinh thần của mình.
PGS.TS Trần Thị Lệ Thu và TS. Bích Hồng cùng khẳng định năng lực chuyên môn là điều kiện tiên quyết, nhưng không phải yếu tố duy nhất. Nhà tâm lý học đường cần phẩm chất nghề nghiệp, khả năng kết nối liên ngành, làm việc với hệ thống trường học và đặc biệt là sự kiên trì, bền bỉ. Mặc dù là công việc "khó mà ít tiền", nhưng nếu làm đúng và làm đủ, sẽ mang lại một cuộc đời nhiều ý nghĩa trong việc nuôi dạy con cái, hỗ trợ gia đình, và sống một đời nghề trọn vẹn với giá trị cá nhân, giá trị cộng đồng.
Chuyển dịch trọng tâm tư vấn tâm lý học đường từ tham vấn sang phòng ngừa
Một trong những điểm nhấn quan trọng của tọa đàm là sự chuyển dịch nhận thức về vai trò của nhà tâm lý học đường. Thay vì chỉ làm “tham vấn”, họ còn tập trung mạnh mẽ vào công tác “phòng ngừa” các vấn đề tâm lý. Các diễn giả chỉ ra rằng phần lớn thời gian của chuyên viên tâm lý học đường trong một số hệ thống giáo dục tư thục đang dành cho các chương trình phòng ngừa như giáo dục cảm xúc xã hội, giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống, hướng nghiệp và các chương trình phòng ngừa rủi ro tâm lý.
PGS.TS Trần Thị Lệ Thu (chuyên gia đào tạo và giám sát tâm lý học đường, thành viên sáng lập VNSP)
Theo các chuyên gia, nhà tâm lý học đường nên tập trung phòng ngừa, duy trì ổn định sức khỏe tinh thần cho 80% học sinh có sức khỏe tâm lý ổn định trong trường. Đồng thời, họ cần sàng lọc và đánh giá để phát hiện khoảng 15% học sinh có nguy cơ cao hoặc đang có vấn đề tâm lý mức nhẹ đến trung bình để kịp thời tham vấn tại trường hoặc chuyển tới các cơ sở chuyên sâu. Khoảng 5% học sinh có rối loạn tinh thần nặng cần được đánh giá và chuyển tới các bệnh viện, cơ sở trị liệu lâm sàng chuyên sâu.
PGS.TS Trần Thị Lệ Thu và TS. Bích Hồng cũng nhấn mạnh rằng nhà tâm lý học đường không phải là bác sĩ tâm thần hay nhà trị liệu lâm sàng, mà là người tạo không gian an toàn, hỗ trợ/can thiệp giúp học sinh ổn định sức khỏe tinh thần và phát triển toàn diện. Đặc biệt, cần phân định rõ ràng giữa công tác phòng ngừa, hỗ trợ ban đầu, tham vấn và can thiệp lâm sàng, tránh tự “ôm” những ca vượt quá chuyên môn mà không chuyển tuyến kịp thời.
Để phòng ngừa và tham vấn hiệu quả, cần một hệ sinh thái hỗ trợ đa tầng: từ tài liệu chuyên môn, văn bản đạo đức nghề, khung pháp lý, công cụ kỹ thuật cho đến kết nối giữa các bên. Đặc biệt, cần bình thường hóa hoạt động tham vấn để học sinh, cha mẹ và giáo viên không còn e ngại khi tìm đến sự hỗ trợ tâm lý. Trong trường hợp cần trị liệu chuyên sâu, nhà tâm lý học đường cần có hệ thống kết nối với cộng đồng trị liệu đáng tin cậy.
BSCKI – ThS. Giang Ngọc Thụy Vy (bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý lâm sàng)
Một điểm chung được nhấn mạnh xuyên suốt buổi tọa đàm là sự kỳ vọng vào vai trò kết nối và dẫn dắt của Mạng lưới VNSP (Vietnam Network of School Psychologists). Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhắn gửi không nên lý tưởng hóa mạng lưới. Theo PGS.TS Lệ Thu, mạng lưới cần phát triển từng bước, gắn với năng lực thực tiễn và nhu cầu thực tế, với các mục tiêu rõ ràng theo từng năm và từng giai đoạn 5 năm. Các ý kiến từ đại biểu đề xuất VNSP nên tập trung vào xây dựng bộ khung năng lực, làm rõ định nghĩa và thuật ngữ ngành; hỗ trợ kiểm định và chia sẻ học liệu uy tín; tạo sân chơi và không gian sinh hoạt chuyên môn; thiết lập cơ chế phản hồi hai chiều giữa thực tiễn và chính sách.
Tâm lý học đường, dù nhìn từ góc độ nhà quản lý, người làm nghề hay cha mẹ học sinh, đều không thể tách rời khỏi một hệ thống phối hợp liên ngành. Chỉ khi có mạng lưới, tiếng nói chuyên môn mới có thể cộng hưởng, tài nguyên mới được chia sẻ, và học sinh, sinh viên – đối tượng chính – mới thực sự được hỗ trợ một cách kịp thời, toàn diện và nhân văn. Sự cộng hưởng giữa các đơn vị sẽ tạo ra một hệ sinh thái phát triển tâm lý học đường bền vững đầu tiên tại Việt Nam, với mục tiêu cuối cùng là nâng cao năng lực đội ngũ chuyên môn, chuẩn hóa quy trình, đảm bảo đạo đức nghề, quyền trẻ em, tuân thủ pháp luật và góp phần cải thiện sức khỏe tinh thần cho thế hệ trẻ Việt Nam một cách bền vững.
Bình luận (0)