13h05, trong phòng tăng xá tại chùa Kampong Ksan (phường Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long), sư Tài (26 tuổi, pháp danh: ទានធនោ, phiên âm: dānadhano) đang cẩn thận lật từng trang sách nhằm rà soát lại bài giảng tiếng Khmer lớp 1 trước giờ lên lớp. “Đa số các con chỉ có thể nói được tiếng Khmer, còn việc đọc hiểu hầu như rất hạn chế do không có môi trường học tập”, sư Tài chia sẻ.
Để giảng dạy lớp học tiếng Khmer miễn phí trong chùa, sư Tài không chỉ cần thông thạo tiếng Khmer mà còn phải sử dụng thành thạo tiếng Việt để truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả. Chính vì thế, chiếc giường nhỏ trong phòng tăng xá của sư luôn chất đầy sách vở. Từ nhỏ, sư Tài đã theo đuổi con đường học tập nghiêm túc. Bên cạnh chương trình phổ thông, sư còn tự học thêm vào mỗi chiều tối và hoàn thành 12 lớp chương trình Pali (một hệ thống giảng dạy tiếng Khmer và Phật học nguyên thủy). Sau khi tốt nghiệp phổ thông, sư đỗ vào ngành Ngôn ngữ Khmer, Đại học Trà Vinh và tốt nghiệp loại giỏi. Năm 22 tuổi, sư Tài xuất gia theo truyền thống của đồng bào Khmer và sớm được gọi là Achar. Đây là danh xưng cao quý dành cho những người có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn đạo đức, lối sống và văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ. “Thời đại cấp tiến, các sư bây giờ cũng phải học thêm cả tiếng Anh để bắt kịp các xu thế mới”, sư Tài hài hước nói.
Không gian trong tăng xá của sư Tài được bài trí đơn giản, chỉ gồm những vật dụng sinh hoạt thiết yếu phục vụ cho các sinh hoạt cơ bản.
Theo chia sẻ của sư Tài, hiện lớp học tiếng Khmer miễn phí tại chùa Kampong Ksan có sự tham gia giảng dạy của bốn vị sư khác là sư Thanh, sư Lai, sư Phol và sư Kim. Cả năm vị sư đều đến từ các ngôi chùa khác nhau trong tỉnh Vĩnh Long và đang cùng tu tập theo diện trao đổi tại chùa. “Sự phối hợp này không chỉ góp phần duy trì lớp học đều đặn mà còn tạo nên một mạng lưới gắn kết giữa các tự viện trong việc bảo tồn văn hóa dân tộc Khmer”, sư Tài cho biết thêm.
Các lớp dạy tiếng Khmer miễn phí được mở tại nhiều chùa Nam Tông Khmer. Các lớp thường được tổ chức vào dịp hè, kéo dài từ ngày 10/6 đến 10/8 hằng năm. Mỗi chùa sẽ linh hoạt sắp xếp thời gian và nội dung giảng dạy phù hợp với điều kiện riêng. Tại chùa Kampong Ksan, lớp học diễn ra từ thứ Hai đến thứ Bảy, bắt đầu lúc 13h30 và kết thúc lúc 16h30, trong đó có 30 phút ra chơi vào lúc 15h. Chương trình giảng dạy tại đây tập trung vào các lớp 1, 2 và 3 bậc tiểu học Khmer. Đây là chương trình tương ứng với trình độ nhập môn, nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của các em nhỏ trong cộng đồng.
Nhiều phụ huynh chia sẻ, các lớp học do các sư giảng dạy không chỉ giúp con em tiếp cận kiến thức, chữ viết và văn hoá Khmer, mà còn tạo không gian để các em giao lưu, kết bạn và có thêm hoạt động ý nghĩa trong kỳ nghỉ hè. “Các lớp học được giảng dạy bởi các Achar nên tôi rất yên tâm về kiến thức. Ở nhà con tôi chỉ cầm điện thoại suốt, nên khi có lớp học do các sư tổ chức như thế này, tôi đăng ký ngay để con tham gia, coi như một hoạt động hè bổ ích,” chị Nguyễn Thị Dung (31 tuổi) chia sẻ.
Do hôm nay có tiết kiểm tra kiến thức cũ, nên trước giờ vào học, các em học sinh tranh thủ ngồi ôn tập lại các kiến thức để có một buổi kiểm tra tốt nhất. Nội dung của buổi kiểm tra sẽ được phân chia tuỳ theo trình độ của từng lớp. Nhưng tập trung chủ yếu sẽ là các bài kiểm tra nói và viết. Em Huỳnh Thị Ngân (11 tuổi, áo cam) tâm sự: “Các sư trong chùa đã dành thời gian để mở các lớp học cho tụi em. Chính vì thế tụi em cũng sẽ cố gắng học tập thật tốt để không phụ lòng các sư”.
Khoảng 13h40', khi lớp học đã ổn định, sư Tài bắt đầu buổi giảng dạy. Hôm nay, sư phụ trách lớp Pali 1, tập trung hướng dẫn các em cách đọc nguyên âm và phụ âm tiếng Khmer. Hiện, chùa Kampong Ksan có khoảng 60 học sinh theo học lớp hè tiếng Khmer. Các sư trong chùa sẽ luân phiên đứng lớp tuỳ theo từng buổi. Do không có sự ràng buộc bắt buộc, một số em đi học không đều, nhưng nhìn chung số lượng các em theo học vẫn khá ổn định. “Các lớp học do chùa tổ chức gần như đã trở thành một phần văn hoá đặc trưng của người Khmer Nam Bộ. Đây cũng là nỗ lực gìn giữ tiếng nói và di sản văn hoá của đồng bào Khmer tại địa phương”, sư Tài chia sẻ.
Em Kiên Gia Minh (10 tuổi) gặp nhiều khó khăn trong thời gian đầu theo học lớp tiếng Khmer tại chùa. Trường tiểu học nơi em theo học chưa triển khai chương trình dạy tiếng Khmer, nên Minh chỉ biết giao tiếp cơ bản nhờ những buổi sinh hoạt cùng gia đình. “Lúc mới học em thấy rất khó, nhưng các sư luôn tận tình chỉ dẫn, có khi còn dành riêng thời gian để giúp em luyện viết chữ”, Minh chia sẻ.
Do các lớp chủ yếu được mở ra vì phục đích nhân văn, không có các nội quy cụ thể như các trường học phổ thông, chính vì thế đôi khi các sư cũng “đau đầu” trong việc quản lý các em học sinh tại đây. “Các con còn trong độ tuổi phát triển nên thường rất năng động, đôi khi một số em năng động quá mức khiến bản thân sư choáng váng vì không biết nên nói như thế nào là phù hợp… thậm chí đôi khi sư phải cầm cây răn đe một chút”, sư Tài cười nói.
Không chỉ thu hút học sinh nhỏ tuổi, các lớp tiếng Khmer tại chùa Kampong Ksan còn nhận được sự quan tâm từ nhiều người trưởng thành. Sư Tài cho biết, phần lớn trong số đó là những anh, chị từng lớn lên trong môi trường giao tiếp tiếng Khmer hằng ngày, nhưng chưa từng được học viết bài bản do không được tiếp cận với hệ thống viết. Chính vì vậy, nhiều người xin đăng ký tham gia học với mong muốn học được hiểu sâu hơn về ngôn ngữ dân tộc mình, cũng như có thể dạy lại cho con cháu về sau.
Cách đó không xa là lớp học Pali 3 của sư Phol. Các em học sinh trong lớp chủ yếu đã nắm được các kiến thức về đọc, viết cơ bản. Trong lớp Pali 3, sư Phol sẽ giúp các em triển khai viết các dạng câu dài hơn và phân hoá thành nhiều tầng nghĩa.
Cạnh khu vực tăng xá là lớp Pali 2 của sư Lai. Đây là lớp học có đông học sinh nhất trong ngày. Do còn hạn chế về mặt sách vở nên các sư thường phải photo trắng đen để có đủ tài liệu phát cho các em học sinh. “Lúc trước có quyển sách giáo khoa tiếng Khmer do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát hành rất tiện lợi. Thế nhưng sau này do không còn tái bản thường xuyên, nhiều người mượn sách xong không hoàn trả lại chùa dẫn tới việc thất lạc sách. Bây giờ chủ yếu sử dụng sách photo là chính”, sư Lai chia sẻ.
Hiện nay, tiếng Khmer ngày càng nhận được sự quan tâm từ Nhà nước. Tại những khu vực có đông đồng bào Khmer sinh sống, nhiều trường học đã bắt đầu đưa tiếng Khmer vào chương trình giảng dạy chính khóa. Tuy nhiên, ở một số địa phương vùng sâu, vùng xa, việc triển khai vẫn còn hạn chế do thiếu giáo viên và cơ sở vật chất. Chính vì vậy, các lớp học tiếng Khmer tại chùa vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy ngôn ngữ dân tộc. Những lớp học này không chỉ giúp thế hệ trẻ tiếp cận với chữ viết Khmer, mà còn nhận được sự hỗ trợ tích cực từ chính quyền địa phương để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng giảng dạy.
Do các lớp được các vị sư giảng dạy, các giáo lý của Phật giáo vẫn gắn liền và được lồng ghép trong các buổi học. “Trước và sau các buổi học, sư sẽ cho các con đọc bài lễ bái tam bảo để thể lòng tôn kính đến các giá trị cốt lõi của đạo Phật. Đây là hoạt động sẽ giúp các con biết biết ơn và quý trọng những gì mình đã, đang và sẽ có ở hiện tại. Từ đó, các con có thể hướng tới những việc làm tốt đẹp trong tương lai”, sư Lai nói.
Khoảng 15h, các sư sẽ thay phiên nhau đánh chuông kẻng để thông báo giờ nghỉ giải lao.
Các em học sinh tranh thủ vui chơi giờ nghỉ. Tiếng cười giòn tan vang lên giữa không gian yên bình của ngôi chùa, tạo nên một bầu không khí vui tươi và ấm áp. Đối với nhiều em, lớp học tại chùa không chỉ là nơi tiếp thu kiến thức, mà còn là nơi gặp gỡ bạn bè, gắn kết tình cảm và có thêm những kỷ niệm tuổi thơ đáng nhớ trong mùa hè.
Theo truyền thống của người Khmer, việc xuất gia được xem như một dấu mốc quan trọng trong hành trình trưởng thành của nam giới. Họ có thể hoàn tục sau khi hoàn thành quá trình tu tập. Sau 4 năm tu hành, sư Tài đang nhận lại được nhiều trải nghiệm ý nghĩa, nhưng cũng đặt ra không ít trăn trở về hành trình phía trước. Dù chưa có quyết định rõ ràng về việc tiếp tục tu tập hay hoàn tục, sư Tài cho biết trước mắt vẫn sẽ theo đuổi việc học giáo lý và duy trì các lớp giảng dạy tiếng Khmer miễn phí tại chùa. Với sư, đó là một cách “gieo nhân” để gửi gắm tri thức cho thế hệ trẻ, giúp các em hiểu hơn về ngôn ngữ, văn hóa và cội nguồn của đồng bào Khmer.
Bình luận (0)