Lần đầu tiên, mô hình đô thị TOD (Transit-Oriented Development – phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng) được luật hóa trong Luật Đường sắt 2025, với riêng hai điều (25 và 26) quy định rõ về cơ chế, nguồn lực và quyền hạn của chính quyền địa phương.
Luật Đường sắt 2025 nhiều quy định thông thoáng phát triển TOD
Theo đó, UBND cấp tỉnh được trao nhiều quyền chủ động trong quy hoạch khu vực TOD như xác định ranh giới, điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng đất và thậm chí được "vượt" quy chuẩn xây dựng trong một số trường hợp nhất định – miễn là không gây quá tải cho hạ tầng kỹ thuật và xã hội hiện hữu.
Điểm đột phá tiếp theo là cơ chế tài chính: địa phương được giữ lại tới 50% nguồn thu từ khai thác quỹ đất quanh các tuyến đường sắt quốc gia và 100% với tuyến đường sắt địa phương. Nguồn lực này sẽ được tái đầu tư trực tiếp trở lại hạ tầng, tạo vòng tròn tài chính khép kín giữa phát triển đất đai và giao thông công cộng.
Ngoài ra, quy trình quy hoạch các khu TOD sẽ được tách khỏi thủ tục điều chỉnh các quy hoạch đô thị, nông thôn hay kế hoạch sử dụng đất đã có. Điều này được kỳ vọng sẽ rút ngắn đáng kể thời gian triển khai, thay vì kéo dài hàng năm do chờ điều chỉnh đồng bộ.
Theo Cục Đường sắt Việt Nam, đây là bước tiến quan trọng giúp các địa phương không chỉ giảm phụ thuộc vào đầu tư công mà còn chủ động huy động nguồn vốn xã hội hóa để phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị.
Mô hình TOD không chỉ là một xu hướng quy hoạch hiện đại, mà còn là giải pháp tổng thể để khai thác tối đa giá trị "vàng" của đất đai quanh các điểm giao thông công cộng. Trong bán kính 400–800m quanh nhà ga, các khu vực sẽ được phát triển đồng bộ với nhà ở, trung tâm thương mại, dịch vụ công cộng và các tuyến giao thông kết nối liên thông như xe buýt, xe đạp, metro hay taxi.
Nhờ sự kết nối này, TOD khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng, giảm nhu cầu sử dụng ô tô cá nhân, qua đó giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường và tăng hiệu quả sử dụng đất. Mô hình cũng giúp giảm chi phí đầu tư hạ tầng đô thị lan tỏa, đồng thời tạo thêm nguồn thu từ việc gia tăng giá trị đất đai – một nguồn lực Nhà nước có thể khai thác hợp lý thay vì bỏ ngỏ.
Với hành lang pháp lý mới, TOD đang đứng trước cơ hội trở thành chiến lược phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam – nơi giao thông công cộng và bất động sản không còn tách rời, mà song hành, cộng hưởng để tạo nên những đô thị hiện đại, hiệu quả và thân thiện với người dân.
Bình luận (0)