Xung đột Trung Đông đè nặng lên thị trường
Tình hình Trung Đông đang nóng hơn bao giờ hết, khi cuộc xung đột giữa Israel và Iran đã bước sang ngày thứ tư, gây bất ổn cho khu vực và tạo ra những xáo trộn với kinh tế toàn cầu.
Hôm 13/6, khi Israel mở các đợt tấn công phủ đầu vào lãnh thổ Iran, giá dầu đã tăng sốc, có lúc vọt lên 13% chỉ trong một phiên giao dịch. Đơn giản vì Iran là thành viên OPEC và từng là một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới. Mọi xung đột ở đây đều có nguy cơ khiến thùng dầu của thế giới lắc lư, chao đảo.
Các nhà đầu tư lo ngại xung đột sẽ làm đứt đoạn "huyết mạch" vận chuyển dầu từ khu vực chiến lược này, dẫn đến biến động mạnh trên thị trường tài chính toàn cầu, khiến các thị trường chứng khoán sụt giảm. Trên phố Wall, sau thông tin xung đột leo thang, chỉ số Dow Jones giảm khoảng 1,8%, S&P 500 và Nasdaq cũng sụt mạnh; còn tại châu Âu, FTSE 100 sụt 0,4%, DAX giảm 1%. Trong khi đó, cả đồng USD, trái phiếu kho bạc Mỹ và vàng đều chứng kiến đà tăng khá mạnh, khi nhà đầu tư đổ tiền vào các tài sản trú ẩn an toàn.
Hôm nay mới là ngày thứ tư của cuộc xung đột, tác động kinh tế dù mới chỉ là bước đầu nhưng ảnh hưởng đã rất toàn diện và rộng khắp. Ảnh hưởng vĩ mô đã được nhắc đến nhiều. Và một số tờ báo uy tín Trung Đông chọn sự tiếp cận gần gũi nhất. Ví dụ tại chính Israel, sau khi Chính phủ ban bố tình trạng khẩn cấp đặc biệt ngay ngày đầu tiên xung đột, đồng nội tệ nước này đã giảm gần 2% so với đồng USD. Người dân đổ xô đi tích trữ nhu yếu phẩm, vét sạch hàng hóa. Còn tại Iran, nền kinh tế vốn đã "gặp khó lại càng thêm khó" khi hoạt động xuất khẩu bị hạn chế, đồng nội tệ suy yếu và lạm phát vẫn ở mức cao khoảng 40%.
"Hỗn loạn" là từ được dùng để nói về tình trạng hàng không tại Trung Đông những ngày qua, khi hàng loạt quốc gia đóng cửa không phận, có tới hàng nghìn chuyến bay mỗi ngày bị hủy. Hôm nay, hầu như tờ báo nào trong khu vực cũng có bài cảnh báo người dân về việc giá cả hàng hóa, dịch vụ chuẩn bị tăng cao, trong đó có giá xăng dầu. Hiện tại, chưa có gián đoạn lớn về nguồn cung dầu thực tế từ Iran, tuy nhiên đã có lo ngại lớn về rủi ro tiềm ẩn. Các tàu chở dầu vẫn tiếp tục qua eo biển Hormuz, nhưng với mức cảnh giác cao hơn.
Trong số các kịch bản được nhắc đến những ngày qua, đáng chú ý là lo ngại nếu eo biển Hormuz bị Iran phong tỏa, như nước này đã không ít lần đe dọa và lần này cũng không phải ngoại lệ, cho dù trong quá khứ chưa bao giờ Iran thực hiện, các nhà phân tích dự báo: giá dầu có thể vọt lên trên 100 USD/thùng, thậm chí là 120 USD/thùng. Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Iraq còn đưa ra cảnh báo: nếu tình hình Trung Đông trầm trọng hơn, giá dầu có thể tăng vọt lên 200-300 USD/thùng. Không chỉ có dầu mỏ, thị trường khí hóa lỏng cũng có thể chao đảo, rơi vào tình trạng thiếu hụt, đẩy giá lên cao nếu tuyến vận chuyển qua Hormuz bị ngưng trệ.
Đối với hoạt động vận tải hàng hóa: rõ ràng là nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, tăng chi phí vận chuyển, đặc biệt là với các tuyến đường biển qua Biển Đỏ và vùng Vịnh là kịch bản có thể xảy ra. Và "nếu điều đó xảy ra", hệ lụy đối với kinh tế toàn cầu thật sự khó đong đếm được.
Các nhà đầu tư lo ngại xung đột sẽ làm đứt đoạn "huyết mạch" vận chuyển dầu từ khu vực chiến lược này - Ảnh: THX
Xung đột tại Trung Đông làm gia tăng rủi ro lạm phát
Đây sẽ là một tuần rất quan trọng với các ngân hàng Trung ương, bởi ngoài những tác động từ thuế quan của Mỹ, giờ đây, các nhà hoạch định chính sách sẽ có thêm một yếu tố để cân nhắc: đó là sự leo thang xung đột tại Trung Đông sẽ tác động thế nào đến lạm phát.
Ngay sau khi xung đột Israel - Iran bùng phát, giá khí đốt kỳ hạn tại thị trường châu Âu có lúc đã tăng 6,6%, mức cao nhất trong hơn năm tuần qua, trong khi giá dầu và điện cũng tăng mạnh. Châu Âu hiện phụ thuộc nhiều vào nguồn khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ, nhưng lượng khí LNG từ Qatar - chiếm gần 4% tổng nguồn cung của khu vực - cũng đóng vai trò rất quan trọng.
Bà Florence Schmit - Chiến lược gia về năng lượng, Ngân hàng Rabobank cho biết: "Việc hoạt động xuất khẩu khí đốt từ Qatar gián đoạn có thể đẩy giá lên trên 100 Euro một megawatt giờ trong kịch bản xấu nhất. Dù châu Âu nhập phần lớn khí đốt từ Mỹ, việc mất đi một lượng nhỏ nguồn cung khí đốt cũng sẽ dẫn tới sự tăng giá mạnh".
Các chuyên gia cảnh báo, xung đột leo thang sẽ làm giảm niềm tin tiêu dùng và kinh doanh tại châu Âu. Áp lực lạm phát tăng trở lại cũng sẽ cản trở Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hạ lãi suất, kiềm chế tăng trưởng và đầu tư của doanh nghiệp.
Còn tại Mỹ, bất chấp áp lực giảm lãi suất từ Tổng thống Donald Trump, Cục Dự trữ Liên bang (Fed) hiện vẫn rất thận trọng trước những tác động từ thuế quan lên lạm phát, và sẽ càng có lý do để làm điều đó, nếu giá dầu tăng cao.
Ông Homayoun Falakshahi - Chuyên gia phân tích dầu mỏ cấp cao, Công ty Kpler chia sẻ: "Ngay trước các cuộc tấn công, chính Tổng thống Donald Trump đã lên tiếng phàn nàn về việc giá dầu ở mức cao, dù thực tế giá dầu đã hạ nhiệt kể từ khi ông nhậm chức. Vì vậy, tôi nghĩ Chính phủ Mỹ sẽ phải cân nhắc rất kỹ về tình hình hiện nay".
Theo một ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), việc giá dầu tăng 10% sẽ khiến lạm phát toàn cầu tăng 0,4 điểm %, còn tăng trưởng kinh tế giảm 0,15 điểm %. Cùng với áp lực thuế quan, một cuộc xung đột leo thang tại Trung Đông sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro với kinh tế thế giới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!