Phát biểu trước báo giới trước khi xem một chương trình biểu diễn tại Trung tâm Kennedy ở Washington DC, ông Trump nói Mỹ đang tiếp tục đàm phán thương mại với khoảng 15 đối tác gồm Hàn Quốc, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU).
"Chúng tôi đang làm việc với khá nhiều quốc gia và tất cả đều muốn đạt thỏa thuận với chúng tôi", ông Trump nhấn mạnh, và nói ông không tin rằng việc gia hạn thời gian miễn thuế đối ứng là "một việc cần thiết".
Theo hãng tin Bloomberg, Tổng thống Mỹ nói thêm rằng, trong khoảng 1 tuần rưỡi đến 2 tuần tới, Mỹ sẽ gửi thư nêu cụ thể điều khoản thỏa thuận thương mại với hàng chục quốc gia, và các nước có thể chấp nhận hoặc từ chối thỏa thuận mà Mỹ đưa ra. "Đến một thời điểm nhất định, chúng tôi sẽ gửi thư nói rằng: ‘Đây là thỏa thuận, các ông có thể chấp nhận hoặc không'. Sẽ đến lúc chúng tôi làm như vậy. Hiện tại, chúng tôi chưa thực sự sẵn sàng", ông Trump khẳng định.
Trước đó cùng ngày, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent nói trong một cuộc điều trần trước một ủy ban thuộc Hạ viện nước này rằng, Mỹ để ngỏ khả năng nới thời hạn hoãn thuế đối ứng 90 ngày cho các đối tác thương mại lớn, miễn sao các quốc gia đó thể hiện “thiện chí” với Washington trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent - Ảnh: Getty/CNBC.
Theo hãng tin CNBC, ông Bessent nói Mỹ có 18 "đối tác thương mại quan trọng" và cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump "đang làm việc để đi đến thỏa thuận" với các đối tác này này. Có khả năng cao" là đối với các quốc gia và khối thương mại - như Liên minh châu Âu (EU) - "đang đàm phán với thiện chí", Mỹ sẽ "lùi thời hạn hoãn thuế đối ứng để tiếp tục các cuộc đàm phán thiện chí".
Thời gian 90 ngày miễn thuế suất cao của thuế đối ứng sẽ kết thúc trước khi bước sang ngày 9/7. Hiện tại, Mỹ mới chỉ đạt được một thỏa thuận thương mại với Anh và một thỏa thuận khung với Trung Quốc.
Nhà đầu tư toàn cầu thận trọng vì sự mập mờ trong thỏa thuận Mỹ - Trung
Sau vòng đàm phán thương mại diễn ra trong hai ngày 9-10/6 tại London, các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí về nguyên tắc một khuôn khổ để giảm căng thẳng và thúc đẩy việc thực thi thỏa thuận đã đạt được ở Geneva hồi tháng trước. Kế hoạch này đang chờ được Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phê chuẩn để đưa vào thực thi.
Về thỏa thuận với Trung Quốc đạt được ở London hôm 10/6 sau 2 ngày đàm phán, ông Trump nói: "Chúng tôi đã đạt một thỏa thuận tuyệt vời với Trung Quốc. Chúng tôi rất vui với thỏa thuận này. Chúng tôi đã có tất cả những gì chúng tôi cần. Chúng tôi sẽ rất ổn với thỏa thuận này, và hy vọng Trung Quốc cũng vậy", ông Trump nói với báo giới tại Trung tâm Kennedy tối ngày 11/6 theo giờ địa phương.
Trước đó cùng ngày, trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump đã nói rằng tổng thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ là 55%, nhưng ngay sau đó một quan chức Nhà Trắng nói với CNBC rằng con số này không mới.
Cụ thể, vị quan chức này lý giải con số 55% nói trên bao gồm mức thuế 30% áp lên toàn bộ hàng hóa Trung Quốc. Trong đó có thuế đối ứng 10% và thuế liên quan tới vấn đề fentanyl 20% - cộng thêm thuế 25% đối với một số sản phẩm cụ thể đang được áp dụng.
Ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Howard Lutnick nói mức thuế quan 55% đối với hàng hóa Trung Quốc là cố định và sẽ không thay đổi.
Tuy nhiên, nhiều nội dung và chi tiết của thỏa thuận Mỹ - Trung, cũng như cách thức thực thi thỏa thuận này vẫn còn thiếu rõ ràng. Đây là một nguyên nhân khiến nhà đầu tư thận trọng và thị trường chứng khoán Mỹ giảm điểm trong phiên giao dịch ngày 11/6.
Đất hiếm vẫn là bài toán khó giải
Ở khía cạnh khác, theo nội dung đồng thuận được công bố sau vòng đàm phán ở London, Mỹ dự kiến sẽ nới lỏng các hạn chế về bán công nghệ cho Trung Quốc và cấp visa cho du học sinh Trung Quốc để đổi lấy việc Trung Quốc nới hạn chế bán đất hiếm cho Mỹ.
Song đáng chú ý, ông Bessent nói trong cuộc điều trần ngày 11/6 rằng thỏa thuận không bao gồm việc Mỹ giảm các biện pháp hạn chế xuất khẩu về con chip trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến. "Không có sự trao đổi qua lại nào về dùng con chip đổi đất hiếm", ông Bessent nói.
Theo tờ Wall Street Journal, Trung Quốc mới chỉ đồng ý cấp giấy phép tạm thời có giá trị trong 6 tháng cho những công ty Mỹ muốn nhập khẩu đất hiếm và nam châm từ Trung Quốc. Điều này sẽ cho phép Bắc Kinh cứ mỗi 6 tháng lại có thể xem xét lại quyết định cấp phép xuất khẩu đất hiếm và nam châm, đặt ra một sự bấp bênh trong chuỗi cung ứng đối với các công ty Mỹ.
Có thể thấy, các ngành sản xuất ô tô và robot đã chịu tác động đặc biệt nghiêm trọng từ việc Trung Quốc siết hạn chế xuất khẩu đất hiếm trong những tuần gần đây. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo rằng các tập đoàn quốc phòng khổng lồ của phương Tây cũng sẽ bị ảnh hưởng không kém nếu Bắc Kinh không sớm nới lỏng những hạn chế này.
Theo hãng tin CNBC, Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu trong chuỗi cung ứng đất hiếm của thế giới, chiếm khoảng 60% sản lượng và khoảng 90% hoạt động chế biến đất hiếm toàn cầu. Điều đó có nghĩa là ngoài đất hiếm khai thác trong nước, Trung Quốc còn nhập khẩu đất hiếm từ các quốc gia khác để chế biến.
Giới chức Mỹ đã cảnh báo rằng sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm đặt ra một thách thức chiến lược đối với Mỹ và cả thế giới. Trao đổi với CNBC, ông William Bain - trưởng chính sách của Hội đồng Thương mại Anh - nhận định có vẻ Mỹ và Trung Quốc đã đạt bước tiến về vấn đề đất hiếm trong vòng đàm phán vừa rồi, nhưng điều "cực kỳ mang tính chất sống còn" là phải có một bước đột phá mạnh mẽ hơn trong chính sách đất hiếm.
"Vào cuối tuần vừa rồi, đã có sự nới lỏng nhất định trong việc Trung Quốc cấp giấy phép xuất khẩu đất hiếm cho bên mua thuộc các lĩnh vực robot và ô tô điện. Nhưng còn có những đất hiếm cực kỳ quan trọng như samarium dùng trong nam châm, loại chất không thể thiếu cho việc sản xuất máy bay chiến đấu F-35 ở Mỹ", ông Bain nói.
"Mỹ không thể làm được F-35 nếu không có chất đó. Và nếu Mỹ không tiếp cận được với nguồn cung chất samarium, không những hoạt động sản xuất máy bay chiến đấu của Mỹ bị ảnh hưởng, mà cả an ninh quốc gia cũng vậy".
Các nguyên tố đất hiếm đóng một vai trò không thể tách rời trong công nghệ quốc phòng hiện đại - theo công ty tư vấn SFA-Oxford. Các chất này là cơ sở cho các hệ thống radar và sonar, dẫn đường bằng laser, và công nghệ dẩy trong môi trường chiến đấu.
Bà Gracelin Baskaran - Giám đốc phụ trách chương trình khoáng sản quan trọng tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) nói rằng sẽ đến lúc ngành công nghiệp quốc phòng gióng lên hồi chuông báo động về tình trạng khan hiếm đất hiếm. Bà lưu ý rằng nhiều công ty đã có sự báo động như vậy trong các cuộc họp kín. "Các công ty quốc phòng đang đối mặt với ranh giới ảnh hưởng, xét tới việc họ cần tới hàng nghìn pound đất hiếm cho mỗi chiếc tàu ngầm hay máy bay chiến đấu", bà Baskaran nói với CNBC.
Vị chuyên gia cho rằng Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Australia cần điều phối nguồn cung và các động thái can thiệp về nhu cầu để thúc đẩy hoạt động sản xuất đất hiếm, nhấn mạnh rằng các động lực giá cả giữ một vai trò quan trọng. "Nếu giá chất oxide praseodymium-neodymium, một đầu vào quan trọng để sản xuất nam châm đất hiếm vĩnh cửu, duy trì dưới mức 60 USD/kg cho tới năm 2030, gần một nửa nguồn cung dự kiến của chất này bên ngoài Trung Quốc sẽ trở nên bất khả thi về mặt tài chính. Bên phía nguồn cung, thực tế này đòi hỏi các biện pháp hỗ trợ như tín dụng thuế và trợ cấp cho các nhà sản xuất", bà Baskaran phát biểu.
Chuyên gia Henry Sanderson của Royal United Services Institute (RUSI), một tổ chức nghiên cứu quốc phòng và an ninh ở London cho biết ngành công nghiệp quốc phòng không lên tiếng mạnh mẽ như ngành công nghiệp ô tô khi nói về mối lo ngại trước tình trạng khan hiếm đất hiếm.../.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!