Mỹ tăng thuế gấp đôi với thép và nhôm nhập khẩu
Hôm nay ngày 4/6 là ngày mà mức thuế quan của Mỹ áp lên sản phẩm nhôm thép nhập khẩu chính thức có hiệu lực. Mức thuế mới sẽ là 50%, tức là gấp đôi so với mức thuế cũ được công bố cách đây gần ba tháng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ đưa ra mức thuế mới này trong một chuyến tham quan nhà máy của thương hiệu thép quốc gia Mỹ US Steel tại bang Pennsylvania vào cuối tuần trước. Tổng thống Trump khẳng định việc áp thuế quan sẽ "cứu" ngành công nghiệp thép của Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu: "Hôm nay, tôi có một thông báo quan trọng. Chúng ta sẽ nâng thuế từ 25% lên 50%, để bảo vệ cho ngành thép của Mỹ. Ở mức 25%, các đối tác vẫn có thể vượt qua rào cản được, nhưng ở mức 50%, họ không thể".
Tác động của thuế quan lên thị trường thép toàn cầu
Thép và nhôm là những vật liệu thiết yếu cho các ngành như xây dựng, giao thông và quốc phòng. Một vật liệu quan trọng nhưng Mỹ lại phải đang nhập khẩu rất nhiều, lên tới 1/5 sản lượng tiêu thụ thép trong nước Mỹ là thép đến từ nước ngoài.
Mỹ đang mua thép từ các quốc gia khác với giá trị rất lớn. Đứng đầu là từ Canada, với giá trị lên tới 11,2 tỷ USD vào năm ngoái, sau đó là Mexico, Brazil, Trung Quốc, nhiều quốc gia châu Á khác… Rõ ràng, chính quyền của Tổng thống Trump không muốn tiếp diễn tình trạng này.
Ngoài lý do an ninh quốc phòng, Tổng thống Mỹ đang nỗ lực hồi sinh ngành sản xuất công nghiệp nặng trong nước, vực dậy thời kỳ hoàng kim khi nước Mỹ làm chủ các ngành công nghiệp này. Việc tăng thuế được kỳ vọng sẽ thúc đẩy đầu tư vào ngành thép nội địa và tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động Mỹ. Ví dụ, sau thông báo tăng thuế, cổ phiếu của các công ty thép Mỹ như Cleveland-Cliffs và Nucor đã tăng mạnh.
Nhưng mức thuế mới này đã, đang và sẽ có tác động sâu rộng tới thị trường nếu như nó kéo dài. Từ đầu tuần, chứng khoán châu Âu đã phản ứng khá tiêu cực với chính sách thuế thép của Mỹ, dù chưa có hiệu lực.
Ông Oliver Roth - Chuyên gia Giao dịch tại ODDO BHF cho biết: "Chỉ số DAX đã bắt đầu tuần mới với mức giảm đáng kể. Nguyên nhân là vì chính sách thuế quan không ổn định. Các nhà đầu tư không còn ngạc nhiên vì điều này nữa, mặc dù họ vẫn hy vọng là sẽ có triển vọng đàm phán rõ rệt".
Thậm chí, các chuyên gia cho rằng, chính sách thuế này có thể sẽ tạo phản ứng trả đũa từ phía các đối tác của Mỹ. Liên minh châu Âu EU đang xuất khẩu khoảng 4 triệu tấn thép sang Mỹ mỗi năm. Giới chức EU đã đưa ra khuyến cáo.
Ông Olof Gill - Phát ngôn viên Uỷ ban châu Âu EC chia sẻ: "Chúng tôi cho rằng, quyết định tăng thuế làm gia tăng bất ổn cho kinh tế toàn cầu, đồng thời khiến chi phí cho người tiêu dùng và doanh nghiệp ở cả hai bờ Đại Tây Dương tăng lên. Đây cũng là hành động làm suy yếu các nỗ lực mà hai bên đang theo đuổi nhằm đạt được một giải pháp thông qua đàm phán với Mỹ. Nếu đàm phán không đem lại kết quả hài hoà lợi ích thì phía EU cũng sẽ có những biện pháp thương mại đáp trả".
Tại châu Á, các công ty thép tại Hàn Quốc như POSCO và Hyundai Steel đã chứng kiến cổ phiếu giảm mạnh và tổ chức các cuộc họp khẩn cấp để đối phó với tình hình. Khó khăn trong ngành đã được ghi nhận từ nhiều tháng nay
Ông Yu Gyeong-Yeon - CEO của GJ Aluminum, Hàn Quốc nêu ý kiến: "Chúng tôi cũng cố gắng tìm các thị trường xuất khẩu khác, nhưng vấn đề là cơ sở vật chất của chúng tôi đã được thiết lập để sản xuất cho thị trường Mỹ. Trong khi các thị trường mới khác họ có những yêu cầu rất chuyên biệt đối với sản phẩm nhôm thép".
Theo phân tích của J.P. Morgan, mức thuế cao có thể làm giảm GDP toàn cầu tới 0,7% trong kịch bản xấu nhất, do tác động tiêu cực đến thương mại và đầu tư toàn cầu.
Mỹ đang mua thép từ các quốc gia khác với giá trị rất lớn
Ngành công nghiệp tại Mỹ hưởng lợi hay không từ thuế thép?
Theo thống kê, khoảng ¼ lượng thép được sử dụng tại Mỹ là nhập khẩu, trong khi với nhôm là một nửa. Với xu hướng này, phân tích của các báo đang cho thấy, có vẻ như với Mỹ, thiệt hại sẽ nhiều hơn lợi ích nếu mức thuế 50% được áp dụng.
Các tờ Barrons và Reuters đã chỉ ra một số lợi ích ngay lập tức mà mức thuế mới có thể đem lại. Theo Barron's, giá cổ phiếu các công ty thép của Mỹ đã tăng vọt trong phiên đầu tuần sau khi Tổng thống Donald Trump có phát biểu về mức thuế mới vào cuối tuần trước.
Còn Reuters cho rằng, giá thép và nhôm cao hơn sẽ thúc đẩy lợi nhuận cho các nhà sản xuất nội ngành của Mỹ. Về dài hạn, Reuters cho biết thêm, việc tăng thuế sẽ kéo các nhà máy luyện kim quay trở lại Mỹ, nhưng quá trình xây dựng có thể mất tới 5 năm hoặc lâu hơn, nghĩa là còn hoàn thành sau thời điểm Tổng thống Trump kết thúc nhiệm kỳ tại Nhà Trắng.
Với ngành nhôm, theo các nguồn nội bộ, giá điện là một thách thức với bất kỳ công ty nào đang cố gắng sản xuất tại Mỹ. Đây là nguyên nhân khiến nhiều nhà máy luyện nhôm ở nước này phải đóng cửa.
Về thiệt hại, giá thép cuộn tại Mỹ đã tăng 6% ngay sau thông báo tăng thuế, trong khi phí bảo hiểm nhôm đã tăng 54%, dẫn tới chi phí cao hơn cho cả người tiêu dùng và các nhà sản xuất.
Phòng Thương mại Mỹ cho rằng, giá tăng với các nguyên liệu đầu vào như thép và nhôm sẽ gây tổn hại đến nhiều nhà sản xuất hạ nguồn trên khắp nước Mỹ trong các ngành ô tô, hàng không vũ trụ, sản xuất thực phẩm và dầu khí.
Tờ The Guardian đã trích ý kiến một nhà sản xuất sản phẩm kim loại của Mỹ cho biết, sự không chắc chắn về thuế quan đang tác động đến các đơn đặt hàng quốc tế mới. Nhiều khách hàng châu Á của công ty này đã yêu cầu hoãn giao hàng.
Trong khi chỉ số về đơn đặt hàng xuất khẩu giảm, chỉ số nhập khẩu phục vụ sản xuất của Mỹ cũng sụt giảm mạnh trong tháng 5, xuống còn gần 40%, so với mức hơn 47% của tháng 4.
Nhiều nhận định đang cho rằng, Chính phủ Mỹ sẽ có sự điều chỉnh chung về chính sách thuế với thép và nhôm để hạn chế các tác động tiêu cực. Hay ít nhất, sẽ có một số loại trừ hoặc miễn giảm cho những sản phẩm không có sẵn ngoài con đường nhập khẩu.
US Steel "bắt tay" với Nippon Steel
Hãng thép Nhật Bản Nippon Steel muốn mua lại công ty thép US Steel của Mỹ. Thương vụ này đã vấp phải nhiều sự phản đối. Thậm chí, cựu Tổng thống Joe Biden thậm chí đã ngăn chặn thương vụ này. Nhưng Tổng thống Donald Trump mới đây nhấn mạnh rằng ông ủng hộ và ông đã tìm ra giải pháp đôi bên cùng thắng.
Ông Trump không gọi đây là một vụ mua bán, mà ông gọi đây là hợp tác đôi bên. Ông đã bật đèn xanh cho thương vụ này và nói rằng đổi lại, hãng thép Nippon của Nhật Bản sẽ phải đầu tư 14 tỷ USD vào ngành thép của Mỹ trong khoảng một năm tới đây. Thương vụ này nếu thành công sẽ cứu được khoảng 20.000 công ăn việc làm trong ngành thép của Mỹ. Bằng cách giữ trụ sở công ty Mỹ US Steel ngay trên mảnh đất Pittsburgh, đảm bảo rằng ban lãnh đạo vẫn là người Mỹ và trao cho chính quyền quyền phủ quyết, ông Trump vừa xoa dịu lo ngại về an ninh quốc gia, vừa thu hút đầu tư nước ngoài.
Đối với các thương vụ lớn, ông Trump không ngăn cấm, mà tạo ra một cơ hội thu hút đầu tư và cũng để vực dậy nhanh chóng ngành sản xuất trong nước. Và việc tăng thuế 50% cũng thế - những bước đi này đều phản ánh chiến lược "nước Mỹ trên hết" của chính quyền Mỹ ở thời điểm hiện tại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!