Nhiệt điện Vũng Áng - Nguồn năng lượng cho tương lai.
Đánh thức tiềm năng biển
Miền Trung, với bờ biển trải dài khoảng 1.900 km – chiếm gần 60% tổng chiều dài bờ biển cả nước, không chỉ là một dải đất ven biển mà còn là một kho báu tiềm năng đang chờ được khai thác. Vùng này sở hữu hệ thống cảng biển nước sâu tự nhiên, các khu kinh tế ven biển rộng lớn và những đô thị biển năng động, tạo nên một bức tranh kinh tế biển đầy hứa hẹn.
Với vị trí địa lý độc đáo, đây là điểm hội tụ của các tuyến hàng hải quốc tế, là cầu nối quan trọng giữa các nền kinh tế khu vực. Khả năng kết nối với Lào, Thái Lan và Myanmar thông qua hành lang kinh tế Đông - Tây không chỉ mở rộng thị trường mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các chuỗi cung ứng khu vực, thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy thương mại biên mậu.
Khu kinh tế nghi sơn, điểm thu hút FDI của Thanh Hóa.
Sự phát triển mạnh mẽ của các khu kinh tế ven biển như Nghi Sơn, Vũng Áng, Chu Lai và Dung Quất cho thấy sức hút đầu tư rất lớn của khu vực. Những khu kinh tế này chiếm phần lớn số dự án, vốn đăng ký và vốn thực hiện trong cả nước. Đặc biệt, các dự án lớn trong lĩnh vực công nghiệp nặng và lọc hóa dầu đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương và đóng góp cho nền kinh tế quốc gia.
Song hành với đó, đầu tư vào hạ tầng cảng biển được xác định là một ưu tiên hàng đầu. Nhu cầu vốn đầu tư cho hệ thống cảng biển miền Trung đến năm 2030 ước tính khoảng 23.335 tỷ đồng, bao gồm cả hạ tầng hàng hải công cộng và bến cảng kinh doanh dịch vụ. Đây là một khoản đầu tư khổng lồ, nhưng cần thiết để nâng cao năng lực thông quan, giảm chi phí logistics và tăng cường khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra, giao nhiệm vụ cho các đơn vị thi công đường ven biển và cầu Nhật Lệ 3.
Nhằm hiện thực hóa tầm nhìn phát triển miền Trung, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 376/QĐ-TTg ngày 4/5/2024, phê duyệt Quy hoạch vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây không chỉ là một bản quy hoạch đơn thuần, mà là kim chỉ nam chiến lược, định hướng sự phát triển dài hạn và bền vững cho toàn vùng.
Quyết định mang ý nghĩa sâu sắc bởi nó thể hiện tính định hướng chiến lược toàn diện, không chỉ tập trung vào kinh tế mà còn bao hàm các yếu tố xã hội, văn hóa, môi trường và quốc phòng an ninh, hướng tới mục tiêu biến miền Trung thành khu vực phát triển nhanh, bền vững và dẫn đầu cả nước về kinh tế biển vào năm 2050.
Quy hoạch này cũng đề cao tính bền vững, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường biển, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế biển xanh, hướng tới một mô hình phát triển hài hòa, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế. Tổng thể, quy hoạch này là nền tảng vững chắc, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng để biến những tiềm năng to lớn của miền Trung thành hiện thực.
Du lịch Đà Nẵng, điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước
Hạ tầng, đô thị và ngành kinh tế biển - Ba trụ cột cho sự phát triển bền vững
Để biến tiềm năng thành động lực phát triển thật sự, miền Trung đang tập trung vào ba hướng chính: đầu tư hạ tầng, phát triển đô thị ven biển hiện đại và đẩy mạnh các ngành kinh tế biển chủ lực. Đây là những yếu tố quan trọng giúp hình thành một nền kinh tế biển vững chắc, có khả năng tự thích nghi với những thay đổi của thị trường thế giới.
Hệ thống giao thông ven biển đóng vai trò như trục kết nối giữa các trung tâm kinh tế, cảng biển và đô thị. Các tuyến đường ven biển, cao tốc Bắc – Nam, đường sắt và đường thủy nội địa đang được đầu tư ngày càng nhiều. Những tuyến giao thông này giúp việc đi lại thuận tiện hơn, giảm chi phí vận chuyển và tạo thêm cơ hội phát triển cho các khu công nghiệp, dịch vụ và du lịch. Việc liên kết chặt chẽ giữa các khu kinh tế như Nghi Sơn, Vũng Áng, Chu Lai và Dung Quất cũng góp phần tạo nên chuỗi sản xuất hiệu quả, giúp các địa phương hỗ trợ lẫn nhau và cùng phát triển.
Cùng với đó, quá trình đô thị hóa ven biển đang diễn ra nhanh chóng. Các thành phố như Đà Nẵng, Nha Trang, Quy Nhơn hay Huế đang được quy hoạch theo hướng hiện đại, bền vững và thông minh. Mục tiêu là xây dựng những đô thị không chỉ đẹp, tiện nghi mà còn giữ được bản sắc riêng, có khả năng chống chọi với biến đổi khí hậu. Sự phát triển của các đô thị biển không chỉ cải thiện đời sống người dân mà còn thu hút đầu tư, tạo ra các trung tâm dịch vụ, thương mại và du lịch mới.
Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Indonesia tại Việt Nam và đoàn công tác tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Khu Kinh tế Nghi Sơn.
Về các ngành kinh tế biển, công nghiệp biển đang là động lực phát triển chính của miền Trung. Những lĩnh vực như lọc hóa dầu, đóng tàu, chế biến thủy sản và năng lượng tái tạo đang được chú trọng đầu tư. Sự xuất hiện của các dự án lớn như Nhà máy lọc dầu Dung Quất ở Quảng Ngãi hay Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn ở Thanh Hóa đã giúp miền Trung trở thành trung tâm năng lượng quan trọng của cả nước. Những dự án này không chỉ đóng góp nhiều cho ngân sách mà còn tạo việc làm và thúc đẩy các ngành công nghiệp, dịch vụ liên quan. Ngoài ra, tiềm năng phát triển điện gió ngoài khơi cũng đang được khai thác, hứa hẹn mở ra hướng đi mới cho ngành công nghiệp xanh.
Bên cạnh công nghiệp, du lịch biển cũng là một ngành kinh tế quan trọng. Miền Trung có nhiều bãi biển đẹp, di sản văn hóa đặc sắc và hạ tầng du lịch ngày càng hoàn thiện. Các tỉnh như Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam hay Khánh Hòa đã trở thành điểm đến quen thuộc của khách du lịch trong và ngoài nước. Sự đa dạng về loại hình du lịch – từ nghỉ dưỡng, khám phá văn hóa đến du lịch sinh thái – đang giúp ngành du lịch biển ở miền Trung phát triển mạnh, mang lại nguồn thu lớn cho khu vực.
Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng này, miền Trung vẫn đối mặt và cần giải quyết một số "nút thắt" quan trọng như sự phối hợp và liên kết giữa các tỉnh, các ngành vẫn còn hạn chế. Điều này dẫn đến sự chồng chéo trong quy hoạch, cạnh tranh không lành mạnh và bỏ lỡ cơ hội phát triển chung. Ngoài ra, hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu hụt các công trình giao thông, điện, nước và dịch vụ công cộng thiết yếu đang cản trở thu hút đầu tư.
Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp biển, logistics và du lịch, làm giảm năng suất và sức cạnh tranh. Cuối cùng, biến đổi khí hậu với bão lũ thường xuyên gây thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh và du lịch của khu vực.
Để khắc phục hạn chế, PGS.TS. Bùi Quang Bình đề xuất phát triển các khu kinh tế ven biển như Nghi Sơn, Vũng Áng, Chu Lai, Dung Quất thành trung tâm kinh tế biển trọng điểm. Cần xây dựng hạ tầng giao thông đồng bộ và phát triển các ngành chuyên sâu như lọc hóa dầu, công nghiệp ô tô, du lịch nghỉ dưỡng để tăng cường liên kết và hiệu quả kinh tế.
Nền kinh tế biển đang được đầu tư đúng hướng.
Ngoài ra, đầu tư vào hạ tầng giao thông trọng điểm như cảng biển, đường cao tốc, sân bay cần được đẩy mạnh, đi đôi với phân kỳ đầu tư hợp lý để tránh dàn trải, kém hiệu quả. Song song đó, hoàn thiện môi trường đầu tư thông qua cải cách thủ tục hành chính và minh bạch chính sách là yếu tố then chốt để thu hút dự án lớn. Đồng thời, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực qua đào tạo nghề, đặc biệt trong logistics, công nghệ biển và du lịch chất lượng cao, sẽ đáp ứng nhu cầu thị trường.
Với những lợi thế nổi bật về địa lý, tài nguyên và chính sách phát triển đồng bộ, miền Trung đang từng bước khẳng định vai trò là trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế biển quốc gia. Từ một vùng đất giàu tiềm năng, nơi đây đang chuyển mình mạnh mẽ để trở thành trung tâm kinh tế biển năng động, hiện đại và bền vững của cả nước trong tương lai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!