Hiệp hội Ngân hàng xây dựng quy tắc cho thu hồi nợ

Trong bối cảnh hoạt động thu hồi nợ tại các tổ chức tín dụng còn tồn tại không ít bất cập, tiềm ẩn rủi ro về đạo đức nghiệp vụ và xung đột pháp lý, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) đã chính thức khởi động quá trình xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trong hoạt động thu hồi nợ.

Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VNBA những vụ việc phản cảm liên quan đến cách thức thu nợ trong thời gian qua không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh ngành ngân hàng mà còn đặt ra câu hỏi về quy chuẩn nghiệp vụ và đạo đức hành nghề trong lĩnh vực vốn nhạy cảm này. Trong khi mỗi ngân hàng, công ty tài chính hiện đang xây dựng các quy tắc nội bộ riêng lẻ, chưa có sự thống nhất về tiêu chuẩn hành vi, quy trình xử lý và cách ứng xử với khách hàng trong quá trình thu hồi nợ.

"Việc thu hồi nợ hiện là một thách thức lớn, khi các tổ chức tín dụng phải đồng thời thúc đẩy tín dụng tăng trưởng và kiểm soát nợ xấu. Trong khi đó, thiếu vắng một bộ chuẩn mực chung khiến hoạt động này dễ phát sinh tranh chấp, ảnh hưởng uy tín tổ chức", TS. Nguyễn Quốc Hùng nhận định.

Bộ Quy tắc đang được VNBA triển khai với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), nhằm hướng đến việc xây dựng một hệ thống chuẩn mực ứng xử văn minh, minh bạch, phù hợp pháp luật hiện hành và thông lệ quốc tế. Không mang tính pháp quy, nhưng bộ quy tắc sẽ là tài liệu định hướng nội bộ quan trọng giúp hệ thống ngân hàng vận hành nghiệp vụ thu hồi nợ một cách có trách nhiệm, chuyên nghiệp và nhân văn hơn.

Luật sư Nguyễn Hưng Quang – chuyên gia pháp lý của IFC, thành viên Tổ soạn thảo – cho biết dự thảo bộ quy tắc xoay quanh ba trụ cột: Đó là xác định rõ hành vi được phép và không được phép thực hiện khi thu hồi nợ; Thiết lập cơ chế giám sát và tuân thủ; và quy trình tiếp nhận, xử lý khiếu nại minh bạch, có thể truy xuất.

Đặc biệt, bộ quy tắc đề xuất cấm hoàn toàn việc thu tiền mặt trực tiếp từ khách hàng để đảm bảo minh bạch và phòng tránh rủi ro đạo đức. Đồng thời, nghiêm cấm cán bộ nhận quà tặng hay "bôi trơn" dưới mọi hình thức trong quá trình làm việc với người vay nợ. Về ngôn ngữ, thái độ, cách tiếp xúc khách hàng, đặc biệt trong các tình huống nhạy cảm, bộ quy tắc sẽ quy định chi tiết để đảm bảo sự tôn trọng và nhân văn.

Tại cuộc họp, nhiều đại diện ngân hàng cho rằng quy trình thu hồi nợ hiện nay còn thiếu chuẩn hóa, đặc biệt trong phân biệt giữa khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Đại diện Vietcombank đề nghị phải quy định rõ từng nhóm đối tượng thu hồi nợ, trong khi VietinBank nhấn mạnh vai trò của văn hóa doanh nghiệp trong nghiệp vụ này. HD SAISON góp ý về việc tăng cường tính pháp lý trong tiếp xúc với khách hàng, đề nghị bổ sung quy định sử dụng giấy ủy quyền, giấy giới thiệu hợp pháp bên cạnh thẻ công tác.

Không chỉ dừng ở hành vi nghiệp vụ, bộ quy tắc còn được yêu cầu tích hợp nội dung bảo mật dữ liệu cá nhân theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sắp ban hành. Các tình huống có khả năng phát sinh xung đột giữa yêu cầu nghiệp vụ và nghĩa vụ bảo mật sẽ được phân tích, đưa ra hướng dẫn cụ thể để xử lý phù hợp.

Ngoài ra, nhiều ngân hàng nhấn mạnh vai trò của việc mời chính các cán bộ đang trực tiếp làm công tác thu hồi nợ cùng tham gia soạn thảo, nhằm tăng tính thực tiễn, thay vì chỉ xây dựng trên lý thuyết. Tuy nhiên, sự tham gia này cần được sàng lọc kỹ, tránh quá tải hoặc mang tính hình thức.

Theo VNBA, để xây dựng bộ quy tắc trên, bà Chu Thị Quỳnh Hoa – Phó Trưởng Ban Pháp luật và Nghiệp vụ VNBA – được phân công làm Tổ trưởng Tổ soạn thảo bộ quy tắc. Một tổ giúp việc chuyên sâu cũng được đề xuất thành lập nhằm hỗ trợ hoàn thiện nhanh và sát thực tiễn hơn. TS. Nguyễn Quốc Hùng yêu cầu Ban soạn thảo lập kế hoạch chi tiết, phân công và tổ chức lấy ý kiến nhiều vòng trong cộng đồng hội viên trước khi trình các cơ quan pháp luật. Sau khi hoàn thiện, Bộ quy tắc sẽ được áp dụng thống nhất trong toàn hệ thống ngân hàng là hội viên của VNBA.

TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh "Bộ quy tắc không chỉ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tổ chức tín dụng và khách hàng, mà còn là bước tiến quan trọng nhằm xây dựng hình ảnh ngành ngân hàng Việt Nam nhân văn, chuyên nghiệp và chuẩn mực trong mắt xã hội."

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!