Tại các tỉnh Nam Trung Bộ, một vấn đề đang nổi lên liên quan đến tình trạng ồ ạt bán tháo lồng bè nuôi tôm hùm. Dù là khu vực đứng đầu cả nước về nuôi tôm hùm, nhiều người dân tại đây đang giảm quy mô nuôi, hoặc chuyển sang các loại thủy sản khác. Nguyên nhân đến từ việc các thương lái thu mua dè dặt. Bên cạnh đó, giá tôm hùm đang ở mức rất thấp, bán ra có nguy cơ lỗ vốn đầu tư.
Cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu m3 lồng nuôi tôm hùm. Năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đạt hơn 400 triệu USD. Bước sang năm nay, giá thu mua tôm hùm tại vùng nuôi xuống thấp. Vậy nên cách để giảm khó khăn vẫn là phải giảm đi rủi ro tại vùng nuôi, song song với việc định hình chuỗi sản xuất tôm hùm, truy xuất nguồn gốc, minh bạch về chất lượng, đáp ứng xuất khẩu chính ngạch. Muốn vậy, yếu tố đầu tiên phải đảm bảo là nguồn tôm hùm giống.
Theo tính toán của người nuôi tôm hùm, để có lãi, một kg tôm hùm thương phẩm bán ra phải được 900.000 đồng. Sở dĩ như vậy là bởi chi phí nuôi tôm hùm năm nay tăng vọt. 40% chi phí là tiền mua tôm hùm giống, trong khi mức độ rủi ro lại cao.
Những tháng qua, nhiều người cùng chung một nỗi lo lắng, khi mua tôm hùm giống về thả nuôi, tại nhiều lồng bè, tôm hùm bị chết lên đến gần một nửa.
Ông Nguyễn Anh - Người nuôi tôm hùm tỉnh Khánh Hòa cho biết: "500 hay 600 con tôm nhỏ, hao trung bình hơn 20%, ít thì 10%, có lần chết hết gần nửa".
Cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu m3 lồng nuôi tôm hùm
Tôm hùm giống khai thác tại vùng biển Việt Nam chỉ mới đáp ứng khoảng 20% nhu cầu của các vùng nuôi. Thiếu hụt nên Việt Nam phải nhập khẩu tôm hùm giống từ các nước trong khu vực như Philippines, Indonesia. Góc khuất đáng ngại là nhiều đối tượng đã tổ chức nhập lậu tôm hùm giống để kiếm lời bất chính. Tính từ đầu năm ngoái đến nay, công an tỉnh Khánh Hòa đã phát hiện và xử lý 13 vụ nhập lậu tôm hùm giống. Gần 850.000 con tôm hùm giống buộc phải tiêu hủy, trị giá gần 34 tỷ đồng. Đằng sau tôm hùm giống nhập lậu là nhiều rủi ro ờ vùng nuôi.
Ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Người nuôi tôm hùm tỉnh Khánh Hòa chia sẻ: "Tôm từ Malaysia, có lứa tốt, có lứa không tốt nên năm nay nuôi lỗ".
Một mặt gia tăng rủi ro trong nuôi tôm hùm, mặt khác nguồn giống nhập lậu kéo theo ngành sản xuất tôm hùm thiếu minh bạch. Khánh Hòa có hơn 100.000 lồng nuôi tôm hùm, tương ứng với nhu cầu hàng chục triệu con tôm hùm giống mỗi năm.
Ông Huỳnh Kim Khánh - Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Khánh Hòa nhận định: "Cục Thủy sản đã có chương trình truy xuất nguồn gốc tôm hùm. Vấn đề này là một chuỗi liên kết, khi đối với người nuôi lập HTX, chứng minh nguồn giống tôm hùm trong nguồn nuôi và xuất bán gắn mã QR để truy xuất nguồn gốc con tôm để biết từ vùng nào. Đây là điều sẽ nâng thương hiệu tôm hùm của địa phương lên".
Để mở rộng thị trường xuất khẩu tôm hùm, ngoài Trung Quốc là Nhật Bản, Mỹ, châu Âu, đòi hỏi tôm hùm Việt Nam phải đáp ứng các yêu cầu xuất khẩu chính ngạch. Chính vì vậy, minh bạch nguồn gốc, chất lượng tôm hùm giống không chỉ là cách để giảm rủi ro dịch bệnh mà cũng là cơ sở để định hình ngành tôm hùm theo chuỗi liên kết để xuất khẩu chính ngạch.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!