Ông Trump đã yêu cầu ngân hàng trung ương Mỹ ngay lập tức hạ lãi suất chuẩn qua đêm xuống một điểm phần trăm. Trong khi đó, Fed đặt cược rằng, lạm phát sẽ giảm xuống mục tiêu 2% và duy trì ở mức đó bất kể chính quyền làm gì, hay điều kiện tài chính có được nới lỏng đáng kể.
Tuy nhiên, cuộc tấn công của Israel vào Iran đã đẩy giá dầu giao ngay tăng gần 9% - làm đảo ngược chuỗi 4 tháng giá năng lượng giảm giúp duy trì lạm phát chung ở mức vừa phải hơn dự kiến. Iran là một nhà sản xuất dầu lớn và một cuộc xung đột rộng lớn hơn trong khu vực có thể làm gián đoạn cả sản xuất và vận chuyển.
Mặc dù giá dầu không còn đóng vai trò nổi bật trong lạm phát ở Mỹ như trong thời kỳ khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970, nhưng những biến động lớn về giá hàng hóa hoặc rủi ro địa chính trị đang phát triển có thể khiến các quan chức Fed thận trọng hơn trong các quyết định của mình - giống như cuộc chiến giữa Nga và Ukraine vào đầu năm 2022 - đã thúc đẩy ngân hàng trung ương Mỹ bắt đầu chu kỳ tăng lãi suất với mức tăng 0,25 điểm phần trăm - nhỏ hơn mức mà nhiều quan chức mong muốn trước khi chiến tranh bắt đầu.
Biểu đồ đường khảo sát mức độ bất ổn của Fed.
Nỗ lực của ông Trump nhằm viết lại các quy tắc thương mại toàn cầu vẫn đang trong quá trình tiến hành, với những kết quả có khả năng gây lạm phát. Kể từ cuộc họp chính sách gần đây nhất của Fed vào tháng 5, chính quyền đã trì hoãn cho đến tháng sau một đợt thuế quan toàn cầu bị đe dọa mà các quan chức ngân hàng trung ương lo ngại có thể dẫn đến cả giá cả cao hơn và tăng trưởng chậm hơn nếu được thực hiện; căng thẳng thương mại giữa Mỹ - Trung đã dịu đi nhưng vẫn chưa được giải quyết; và các điều khoản của một dự luật ngân sách và thuế khổng lồ đang được Quốc hội xem xét vẫn chưa được giải quyết.
Khi các quan chức Fed công bố bộ dự báo quý gần đây nhất vào tháng 3, dự đoán sẽ có hai đợt cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong năm nay, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã lưu ý đến vai trò của quán tính trong những thời điểm triển vọng không rõ ràng đến mức "bạn chỉ nói 'có lẽ tôi sẽ giữ nguyên vị trí hiện tại", một quan điểm có thể kéo dài chừng nào cuộc tranh luận về thuế quan vẫn chưa được giải quyết.
"Bình luận gần đây của Fed đã củng cố cách tiếp cận chờ đợi và xem xét, với các quan chức ra tín hiệu ít cấp bách để điều chỉnh chính sách trong bối cảnh bất ổn gia tăng xung quanh triển vọng kinh tế", Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY-Parthenon đã viết trước cuộc họp ngày 17-18/6 của Fed. Đồng thời, Daco cho biết ông dự đoán mức lãi suất trung bình trong số 19 nhà hoạch định chính sách của Fed vẫn cho thấy hai lần cắt giảm lãi suất vào năm 2025, với giọng điệu chung là "kiên nhẫn thận trọng" và "ít có hướng dẫn về phía trước" do sự bất ổn đang đè nặng lên các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Biểu đồ đường thể hiện dự báo kinh tế của Fed cho năm 2025.
Quan điểm đó gần giống với kỳ vọng của các nhà đầu tư vào hợp đồng liên quan đến lãi suất chính sách của Fed hiện tại, mặc dù giá cả đã chuyển sang khả năng cắt giảm lãi suất lần thứ ba trong tuần này sau khi dữ liệu cho thấy giá tiêu dùng và giá sản xuất đều tăng ít hơn dự kiến vào tháng 5. Trong khi lạm phát theo năm được đo bằng Chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân ưa thích của Fed cao hơn khoảng nửa phần trăm so với mục tiêu của ngân hàng trung ương, dữ liệu gần đây cho thấy lạm phát đã tăng gần 2% trong ba tháng qua sau khi loại trừ các thành phần thực phẩm và năng lượng dễ biến động hơn.
Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 4,2% trong ba tháng qua.
Con đường cắt giảm lãi suất của Fed đang ngày càng trở nên rõ ràng hơn
Lãi suất chính sách của Fed được thiết lập trong phạm vi hiện tại là 4,25%-4,50% vào tháng 12 khi ngân hàng trung ương Mỹ cắt giảm lãi suất một phần tư điểm phần trăm trong những gì các quan chức tại thời điểm đó kỳ vọng sẽ là một loạt các đợt cắt giảm chi phí đi vay ổn định do lạm phát chậm lại.
Tuy nhiên, chính sách thương mại mà ông Trump theo đuổi sau khi ông trở lại nhiệm sở vào ngày 20/1 đã làm tăng nguy cơ lạm phát cao hơn và tăng trưởng chậm hơn - một kết quả sẽ khiến Fed rơi vào tình thế khó xử khi phải lựa chọn giữa việc tập trung vào việc giữ lạm phát ở mức mục tiêu 2% hay hỗ trợ nền kinh tế và duy trì tỷ lệ thất nghiệp thấp.
Nguy cơ xảy ra kết cục tồi tệ nhất đã giảm bớt kể từ đầu mùa xuân, khi danh sách thuế quan toàn cầu "Ngày giải phóng" của ông Trump gây ra phản ứng dữ dội trên thị trường và dẫn đến dự báo rộng rãi về suy thoái kinh tế ở Mỹ trước khi tổng thống lùi bước.
Trong phân tích mới nhất của mình, các nhà phân tích của Goldman Sachs đã hạ thấp khả năng xảy ra suy thoái xuống khoảng 30% và cho biết hiện tại họ thấy lạm phát sẽ giảm một chút và tăng trưởng sẽ cao hơn một chút trong năm nay. Tuy nhiên, phân tích đó không thúc đẩy sự thay đổi trong triển vọng lãi suất của Fed tại ngân hàng đầu tư này, hiện đang kỳ vọng lạm phát sẽ cao hơn vào mùa hè để đẩy ngân hàng trung ương sang một bên cho đến tháng 12.
Biểu đồ đường thể hiện các biện pháp khác nhau về lạm phát và lãi suất chính sách của Cục Dự trữ Liên bang.
Tim Duy, nhà kinh tế trưởng tại SGH Macro Advisors của Mỹ lưu ý rằng, bản thân Fed có thể thấy dự báo lãi suất trung bình của mình giảm xuống mức cắt giảm 0,25 điểm phần trăm trong năm nay nếu xét theo thời gian.
Với 3 tháng ít hơn trong năm để thực hiện các thay đổi về chính sách và rất nhiều vấn đề lớn còn tồn đọng, "nếu Fed giữ nguyên hai lần cắt giảm...thì họ sẽ tin tưởng hơn vào hai lần cắt giảm đó so với tháng 3. Nhưng ... những người tham gia ít tin tưởng hơn vào việc cắt giảm lãi suất kể từ 'Ngày Giải phóng', và điều đó nên được phản ánh", Tim Duy viết trong các dự báo mới.
Chỉ cần hai quan chức thay đổi quan điểm là lộ trình cắt giảm lãi suất dự kiến của Fed sẽ dịch chuyển nhiều hơn sang năm sau.
Có một kịch bản khác, trong đó tác động yếu từ thuế quan đến lạm phát là do nhu cầu suy yếu khi người tiêu dùng phải trả nhiều tiền hơn cho hàng hóa nhập khẩu bằng cách cắt giảm dịch vụ, một động thái có thể đã và đang phát triển.
Báo cáo doanh số bán lẻ tháng 5, dự kiến được công bố vào tuần tới trước cuộc họp của Fed, có thể cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề đó. Nhưng các nhà kinh tế của Citi cho biết họ nghĩ rằng nhu cầu suy yếu sẽ giữ lạm phát ở mức thấp, dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và thúc đẩy ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất nhanh hơn dự kiến, bắt đầu từ tháng 9 và tiếp tục tại mỗi cuộc họp từ đó đến năm 2026.
"Thuế quan cuối cùng có thể làm tăng giá một số hàng hóa, nhưng sự chậm lại trên diện rộng của lạm phát dịch vụ cốt lõi sẽ khiến đây trở thành một đợt tăng giá một lần", các nhà phân tích của Citi viết. "Các thị trường vẫn chưa nhận ra rằng nhu cầu yếu hơn sẽ dẫn đến lạm phát thấp hơn nhưng cũng làm tăng tỷ lệ thất nghiệp...Con đường cắt giảm lãi suất của Fed đang ngày càng trở nên rõ ràng hơn"./.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!