Các địa phương có sản lượng vải lớn như Bắc Giang, Hải Dương đang đứng trước mùa vải đầy hứa hẹn, nhưng cũng là phép thử về khả năng thích ứng của ngành nông nghiệp địa phương trước những thay đổi toàn cầu. Chúng ta đã xuất khẩu vào những thị trường khó tính, vì vậy hoàn toàn có thể xúc tiến để mở rộng thêm thị trường mới. Chỉ khi nào quả vải được trồng, chăm, thu hoạch theo tư duy xuất khẩu bài bản, không còn lệ thuộc duy nhất vào một thị trường, lúc ấy "quả ngọt" mới thực sự đến với người trồng.
Tăng cường công tác kiểm dịch
Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã chủ động làm việc với cơ quan kiểm dịch thực vật các nước để tiến hành hoàn tất hồ sơ, kiểm tra thực tế đối với các cơ sở xử lý vải tươi xuất khẩu. Ảnh: Nguyễn Cung.
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, năm 2025 tổng sản lượng vải thiều toàn quốc ước đạt 303.000 tấn, tăng 30% so với năm 2024. Trong đó tiêu thụ nội địa chiếm khoảng 60% và khoảng 40% sẽ xuất khẩu. Mặc dù vải tươi của Việt Nam đã xuất khẩu đi hơn 20 nước trên thế giới nhưng thị trường Trung Quốc vẫn là thị trường trọng yếu, chiếm đến 90% sản lượng xuất khẩu, ngoài ra là các thị trường khó tính khác như: Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia.
Để chuẩn bị cho công tác xử lý kiểm dịch thực vật theo yêu cầu của nước nhập khẩu, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã chủ động làm việc với cơ quan kiểm dịch thực vật các nước để tiến hành hoàn tất hồ sơ, kiểm tra thực tế đối với các cơ sở xử lý vải tươi xuất khẩu, tạo điều kiện tốt nhất cho địa phương trong việc đưa trái vải của Việt Nam đến với thế giới.
Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: "Các đơn vị kiểm dịch và các phòng thử nghiệm an toàn thực phẩm đã có kế hoạch và sẵn sàng chuyển thiết bị, cử cán bộ đến kiểm dịch và lấy mẫu ngay tại địa phương để tạo điều kiện tốt nhất cho xuất khẩu. Dự kiến, các kiểm dịch viên sẽ làm việc ở địa phương từ ngày 1/6 cho đến hết cao điểm thu hoạch vụ vải năm nay".
Để trái vải không chỉ "được mùa" mà còn "được giá"
Để trái vải chúng ta không chỉ dừng lại ở xuất khẩu vải tươi thì việc đầu tư vào chế biến sâu như sấy lạnh, làm nước ép, đông lạnh nguyên quả cần được triển khai để đạt hiệu quả cao nhất cho trái vải khi vào chính vụ. Ảnh: Nguyễn Cung.
Chúng ta không chỉ dừng lại ở xuất khẩu trái vải tươi mà phải nghĩ đến đầu tư vào chế biến sâu như sấy lạnh, làm nước ép, đông lạnh nguyên quả… Đặc biệt là công tác xúc tiến thương mại tại các địa phương và liên kết với doanh nghiệp để tìm đầu ra ổn định. Trong đó, vai trò điều phối của chính quyền và chiến lược thị trường từ doanh nghiệp là yếu tố then chốt.
Ông Phạm Văn Thịnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang cho biết: "Bắc Giang có tiềm năng rất lớn về nông nghiệp với gần 300.000ha đất canh tác. Trong đó, vải thiều là sản phẩm nông sản đặc sản, nổi bật nhất, được trồng trên 29.700ha - chiếm hơn 60% diện tích cây ăn quả toàn tỉnh. Để nâng cao chất lượng và mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản, tỉnh đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trọng tâm. Cụ thể, tỉnh hướng dẫn kỹ thuật sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, kiểm soát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói chặt chẽ theo yêu cầu của thị trường".
Ông Trần Văn Quân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương cho biết: "Chúng tôi coi sự thành công của các doanh nghiệp, thương nhân là thành công của chính mình. Tỉnh Hải Dương cam kết tạo điều kiện thuận lợi nhất về thủ tục hành chính, về giao thông và bến bãi đỗ xe, các dịch vụ khác liên quan để doanh nghiệp, thương lái đến Hải Dương tiêu thụ sản phẩm vải thiều nông sản của tỉnh được thuận lợi".
Tìm lối ra cho quả vải: Bài toán không mới nhưng chưa có lời giải
Hiện tại vải của chúng ta mới được các doanh nghiệp xuất khẩu tươi sang một số thị trường khó tính, tuy nhiên số lượng chưa nhiều. Ảnh: Nguyễn Cung.
Hiện nay chúng ta đã có 469 mã số vùng trồng với tổng diện tích 19.377ha và 55 mã số cơ sở đóng gói đi các thị trường Trung Quốc, Australia, Thái Lan, Nhật Bản, Hoa Kỳ được cấp cho các tỉnh Hải Dương, Bắc Giang, Hưng Yên, Đắk Lắk, Quảng Ninh. Các vùng trồng và cơ sở đóng gói này đều được giám sát thường xuyên và đã hoàn tất thủ tục đăng ký sử dụng cho niên vụ 2025 sẵn sàng xuất khẩu. Tuy nhiên, với tổng sản lượng vải thiều toàn quốc ước đạt 303.000 tấn, đây là điều đáng mừng với bà con nông dân nhưng ngược lại cũng đặt ra thách thức trước việc tiêu thụ lượng lớn trong thời gian ngắn, trong đó doanh nghiệp hiện đang là mắt xích quan trọng trong việc giải bài toán không mới này.
Ông Mai Xuân Thìn, TGĐ Công ty TNHH Rồng Đỏ cho hay: "Công ty đã chuẩn bị cơ sở vật chất, nhân sự cho một mùa bội thu của vải thiều Thanh Hà. Ngoài thị trường truyền thống như Nhật Bản, Australia, Mỹ, Trung Đông, năm nay Rồng Đỏ mở rộng thị trường vào Canada, châu Âu. Vải năm nay chất lượng tốt, quả to, đều, mẫu mã đẹp hơn. Những container vải đầu tiên của Thanh Hà đã được Rồng Đỏ xuất khẩu bằng máy bay sang Australia ngày 30/5 vừa qua".
Trước đó, 3,7 tấn vải thiều đạt chuẩn GlobalGAP về quản lý vùng trồng và an toàn thực phẩm của huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang đã được nhập khẩu vào Nhật Bản ngày 29/5 bởi Công ty Cổ phần Senkyu (Tokyo). Đại diện đơn vị nhập khẩu cho biết, sản phẩm sẽ chính thức lên kệ từ ngày 30/5, đồng thời cam kết mở rộng kênh phân phối để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ kéo dài suốt mùa vụ.
Tại Hội nghị xúc tiến thương mại vải thiều Thanh Hà, Hải Dương, Công ty CP Ameii Việt Nam cũng đã ký hợp đồng xuất khẩu trên 1.000 tấn vải thiều Thanh Hà với nhiều đối tác nước ngoài. Để đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường quốc tế, công ty đã đầu tư nâng cấp công nghệ chế biến và kiểm soát chất lượng toàn diện. Các quy trình sản xuất đều được chuẩn hóa nhằm kiểm soát chặt chẽ dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và bảo đảm an toàn thực phẩm.
Ông Nguyễn Khắc Tiến, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Ameii Việt Nam cho biết: "Bên cạnh thị trường truyền thống là Nhật Bản, doanh nghiệp còn mở rộng xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, EU, Pháp và một số quốc gia tại khu vực Trung Đông. Ngày 30/5, công ty đã xuất khẩu lô vải đầu tiên của vụ vải năm nay sang Nhật Bản. Chúng tôi sẽ kết hợp chặt chẽ với hợp tác xã trong giám sát quy trình canh tác, kiểm tra mẫu chất lượng trước mỗi kỳ thu hoạch 7-8 ngày".
Tổng sản lượng vải thiều toàn quốc ước đạt 303.000 tấn, đây là điều đáng mừng với bà con nông dân nhưng ngược lại cũng đặt ra thách thức trước việc tiêu thụ lượng lớn trong thời gian ngắn. Ảnh: Nguyễn Cung.
=> Câu chuyện không chỉ là "giải cứu quả vải" mỗi mùa vụ, mà là xây dựng thương hiệu quốc gia cho trái cây Việt, với các vùng trồng bài bản, quy trình minh bạch, và chiến lược tiếp cận đa thị trường.
=> Việc chủ động trong cách tiếp cận thị trường, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong bảo quản, chế biến sâu nhằm kéo dài thời gian tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm. Đồng thời mở rộng xuất khẩu, dần giảm sự lệ thuộc vào thị trường chủ lực Trung Quốc, đẩy mạnh các thị trường tiềm năng như Mỹ, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc… là hướng đi mà các địa phương có sản lượng lớn đang chủ động xúc tiến, kết hợp với doanh nghiệp để đảm bảo sản phẩm tươi ngon đến tay người tiêu dùng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!