Ảnh: Nikkei Asian Review.
Trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng suy yếu và áp lực giảm phát nối dài, các doanh nghiệp Trung Quốc đang mạnh tay giảm giá để bảo vệ thị phần.
Giảm phát có thể trở nên nghiêm trọng hơn
Công nhân ngành năng lượng Trung Quốc Mandy Li thích tự thưởng cho mình một chiếc túi xách hiệu xa xỉ. Nhưng kể từ khi công ty nhà nước cắt giảm 10% lương của cô và các bất động sản mà gia đình cô sở hữu mất một nửa giá trị, cô chỉ dám mua những chiếc túi xách cũ.
"Tôi đang cắt giảm chi tiêu lớn", Li, 28 tuổi cho biết trong khi đang tìm kiếm các mặt hàng tại cửa hàng đồ xa xỉ cũ Super Zhuanzhuan ở Bắc Kinh mới khai trương vào tháng 5.
Cô Li cho rằng: "Nền kinh tế chắc chắn đang suy thoái. Tài sản của gia đình tôi đã giảm đi rất nhiều" do cuộc khủng hoảng bất động sản mà Trung Quốc phải vật lộn kể từ năm 2021.
Khi áp lực giảm phát gia tăng ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, hành vi của người tiêu dùng đang thay đổi theo hướng có thể dẫn đến áp lực giảm giá hơn nữa, làm dấy lên lo ngại rằng giảm phát có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây thêm đau đầu cho các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc.
Dữ liệu hôm 9/6 cho thấy, giá tiêu dùng đã giảm 0,1% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, với cuộc chiến giá cả diễn ra ở nhiều lĩnh vực, từ ô tô đến thương mại điện tử đến cà phê trong bối cảnh lo ngại về tình trạng cung vượt cầu và nhu cầu hộ gia đình trì trệ.
Capital Economics cho biết trong một lưu ý nghiên cứu: "Chúng tôi vẫn cho rằng tình trạng dư thừa năng lực sản xuất dai dẳng sẽ khiến Trung Quốc rơi vào tình trạng giảm phát trong cả năm nay và năm sau".
Các doanh nghiệp mới đang tìm kiếm thành công bằng cách nhắm vào những người tiêu dùng hà tiện, từ các nhà hàng bán thực đơn bữa sáng 3 nhân dân tệ (0,40 USD) đến các siêu thị bán hàng chớp nhoáng bốn lần một ngày. Nhưng xu hướng này đang khiến các nhà kinh tế lo ngại vì họ cho rằng cuộc chiến giá cả cuối cùng là không bền vững vì các công ty thua lỗ có thể phải đóng cửa và mọi người có thể mất việc, thúc đẩy giảm phát hơn nữa.
Nhiều người tiêu dùng xa xỉ chuyển sang thị trường hàng cũ
Theo báo cáo ngành của Zhiyan Consulting năm ngoái, "sự nhạy cảm về giá của người tiêu dùng đã thúc đẩy tăng trưởng trên thị trường hàng xa xỉ cũ của Trung Quốc kể từ khi xảy ra đại dịch, với tốc độ tăng trưởng hàng năm vượt quá 20% vào năm 2023". Nhưng sự tăng trưởng đó cũng dẫn đến sự gia tăng về số lượng các mặt hàng như vậy được bán ra - điều này có thể thấy rõ ở mức chiết khấu được cung cấp.
Một số cửa hàng mới, bao gồm Super Zhuanzhuan, đang cung cấp các mặt hàng với mức giảm giá lên đến 90% so với giá gốc, so với tiêu chuẩn của ngành là 30-40% trong những năm gần đây. Mức giảm giá 70% trở lên hiện cũng phổ biến trên các nền tảng đồ cũ lớn, chẳng hạn như Xianyu, Feiyu, Ponhu và Plum.
Tình trạng giảm phát dai dẳng phản ánh sự mất cân bằng giữa cung và cầu của Trung Quốc. Bất chấp những nỗ lực thúc đẩy tiêu dùng của chính phủ, người tiêu dùng Trung Quốc vẫn ngần ngại mở ví chi tiêu.
Một trong những nguyên nhân chính khiến người tiêu dùng bất an là cuộc khủng hoảng bất động sản. Theo dữ liệu từ Economic Observatory, trung bình giá nhà đất ở Trung Quốc đã giảm 20 - 30% kể từ mức đỉnh hồi tháng 8/2021 tới tháng 3/2025.
Lisa Zhang, chuyên gia của Daxue Consulting, một công ty nghiên cứu thị trường và chiến lược tập trung vào Trung Quốc cho biết: "Trong môi trường kinh tế hiện tại, chúng ta đang chứng kiến nhiều người tiêu dùng xa xỉ chuyển sang thị trường hàng cũ". Nhưng người bán "có nhiều chiết khấu hơn và điều này là do có nhiều sự cạnh tranh hơn".
Tại Super Zhuanzhuan, một chiếc túi xách Christie màu xanh lá cây, có thể xách tay của Coach, được chủ sở hữu đầu tiên mua với giá 3.260 Nhân dân tệ (454 USD) có thể được mua lại với giá 219 Nhân dân tệ (30 USD). Một chiếc vòng cổ Givenchy G Cube giá 2.200 Nhân dân tệ có thể được tìm thấy với giá 187 Nhân dân tệ.
"Mỗi năm, số lượng người bán tăng trưởng khoảng 20%, nhưng số lượng người mua khá ổn định. Tầng lớp trung lưu - mức lương của họ thực sự đã giảm. Nền kinh tế là lý do số một khiến chúng ta thấy những xu hướng này", người sáng lập một doanh nghiệp kinh doanh hàng xa xỉ cũ khác ở Trung Quốc cho biết.
Ông cho biết thêm, các thành phố lớn như Thượng Hải và Bắc Kinh có đủ người mua để đáp ứng nhu cầu của những người mới tham gia thị trường, nhưng những nơi khác ở Trung Quốc không còn chỗ cho thêm nữa. "Tôi dự đoán phần lớn các cửa hàng mới mở gần đây sẽ thực sự đóng cửa", ông nói thêm.
Cuộc chiến diễn ra từ xe điện, cho đến cà phê...
Trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng suy yếu và áp lực giảm phát nối dài, các doanh nghiệp Trung Quốc đang mạnh tay giảm giá để bảo vệ thị phần. Cuộc đua gây hại này khiến giới lãnh đạo Bắc Kinh cũng thấy lo ngại và phải lên tiếng cảnh báo.
Hôm 23/5, BYD đã gây ra cơn địa chấn trong ngành ô tô với động thái hạ giá 22 mẫu xe điện và xe hybrid. Giờ đây, giá khởi điểm của mẫu xe rẻ nhất là Seagull chỉ còn 55.800 Nhân dân tệ (7.700 USD), thấp hơn 25% so với hai năm trước. Động thái của BYD khiến giới chức Bắc Kinh lo lắng. Ngày 31/5, tờ Xinhua dẫn lời cảnh báo của Bộ Công nghiệp nước này bày tỏ: "Không ai là người chiến thắng trong một cuộc chiến về giá và càng không thể mong chờ một tương lai tốt đẹp từ đó". Cơ quan này tuyên bố sẽ hạn chế các tình huống cạnh tranh khốc liệt bởi nó gây hại cho nghiên cứu và phát triển, cũng như có nguy cơ gây ra vấn đề an toàn.
Thị phần của Starbucks ở Trung Quốc đã giảm mạnh, từ 39% trong năm 2014 xuống 19% vào năm 2023
Tiêu dùng yếu kém và giá cả sụt giảm liên tục gây ra những hậu quả sâu rộng đến nền kinh tế. Khi giá bán giảm, biên lợi nhuận của doanh nghiệp bị thu hẹp, từ đó những công ty nhỏ có thể bị dồn vào cảnh phá sản.
Song, do BYD là hãng xe điện lớn nhất tại Trung Quốc, các đối thủ khác như Geely và Chery buộc phải giảm giá theo để có cơ hội sống sót. Ông Zhang Yichao, chuyên gia tư vấn của AlixPartners đánh giá: "Nếu doanh nghiệp không điều chỉnh tương ứng khi các công ty đầu ngành thay đổi giá cả, họ có thể bị loại khỏi cuộc chơi".
Cuộc chiến giá ở Trung Quốc còn lan rộng sang ngành hàng hóa tiêu dùng, khiến ngay cả những gã khổng lồ như Starbucks cũng phải khuất phục trước áp lực. Ngày 9/6, Starbucks thông báo sẽ giảm giá trung bình 5 Nhân dân tệ (khoảng 0,7 USD) cho hơn một chục loại frappuccino và trà latte. Như vậy, giá một số đồ uống ở chuỗi cà phê này chỉ còn 23 Nhân dân tệ (khoảng 3,2 USD). Đây là bước ngoặt lớn với Starbucks, bởi xưa nay họ vẫn thường tránh quảng cáo chương trình giảm giá trên mạng xã hội để bảo vệ hình ảnh "cao cấp". Tuy nhiên, cuối cùng Starbucks cũng phải bỏ cuộc trước sự cạnh tranh của vô vàn đối thủ nhỏ hơn.
Ví dụ, tại Thượng Hải, chuỗi Manner Coffee tính giá 15 Nhân dân tệ cho một ly Americano 355 ml, Luckin Coffee định giá 14 Nhân dân tệ cho một ly Americano 473 ml. Còn Starbucks bán một ly Americano 355 ml với giá 27 Nhân dân tệ.
Trước sự cạnh tranh của những chuỗi đồ uống giá rẻ, thị phần của Starbucks ở Trung Quốc đã giảm mạnh, từ 39% trong năm 2014 xuống 19% vào năm 2023, theo Euromonitor.
Cuộc chiến giá cà phê cho thấy rằng tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, người tiêu dùng đang ưu tiên cho tính phải chăng hơn là thương hiệu, buộc các doanh nghiệp cạnh tranh về giá thay vì trải nghiệm.
Cả thế giới đang dõi theo thông tin về cuộc đàm phán thương mại cấp cao giữa Mỹ và Trung Quốc tại London. Hai bên đã không thể đạt được thỏa thuận trong ngày đàm phán đầu tiên và sẽ phải tiếp tục làm việc trong ngày 10/6. Washington đã phát tín hiệu sẵn sàng gỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng công nghệ. Đây là điều có ý nghĩa quan trọng với tiềm năng phát triển lâu dài của Trung Quốc.
Song song với việc đàm phán với Mỹ, Trung Quốc vẫn bận rộn tìm cách giải quyết một rắc rối lớn đang đè nặng nền kinh tế trong nước, đó là cuộc khủng hoảng bất động sản. Nước này đang tận dụng một nguồn vốn mà các quan chức thường bỏ qua, có quy mô lên đến 10.900 tỷ nhân dân tệ (khoảng 1.500 tỷ USD) để mang đến cho người dân một lựa chọn tài trợ khác.
Nguồn vốn khổng lồ này đến từ quỹ tiết kiệm nhà ở (housing provident fund) - một chương trình tiết kiệm của chính phủ được thành lập từ năm 1991 nhằm giúp người dân mua nhà.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!