Từ "thành phần quan trọng" trở thành "một động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế. Sự khẳng định mạnh mẽ này tại Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị được xem là sự thay đổi đột phá trong nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân trong bối cảnh mới.
Chỉ 2 tuần sau khi Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị được ban hành, Quốc hội, Chính phủ cũng đã ban hành ngay các Nghị quyết số 198 và Nghị quyết số 139. Ở đó đã đưa ra những cơ chế, chính sách đặc biệt thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân. Điều này cũng cho thấy những hành động quyết liệt, kịp thời của các cơ quan xây dựng pháp luật trong việc thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, nhằm tạo ra bước ngoặt lớn cho phát triển kinh tế của đất nước.
Thực tế hiện nay, các doanh nghiệp tư nhân trong nước đã và đang ngày càng chứng minh được năng lực của mình ở những dự án lớn, trọng điểm của đất nước. Với những cơ chế chính sách đặc biệt mới ban hành, những vướng mắc còn tồn tại được kỳ vọng sẽ được tháo gỡ hiệu quả. Từ đó giúp các doanh nghiệp có thể góp sức cho sự phát triển hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ của đất nước.
Để doanh nghiệp tư nhân tham gia các dự án quốc gia
Nhiều cây cầu lớn đã được nhà thầu tư nhân xây dựng trong nước làm chủ công nghệ thi công, đây được cho là cơ sở để khối doanh nghiệp tư nhân có thể tham gia các dự án trọng điểm quốc gia.
Hai trụ chính cách nhau gần 220m, cầu vượt biển tại TP Huế là một trong những cây cầu có nhịp dài nhất Việt Nam hiện nay. Đơn vị thi công cho biết, nhịp càng dài thì đòi hỏi độ ổn định phải càng lớn. Do đó việc thi công phải rất tỉ mỉ, quan trắc liên tục sau khi đúc xong từng đốt bê tông.
Hay với cầu Nhật Lệ 3 tại tỉnh Quảng Bình sử dụng công nghệ cầu vòm thép kết hợp với dây văng, cũng là một loại công nghệ mới và khó hiện nay.
Nhiều cây cầu lớn đã được nhà thầu xây dựng trong nước làm chủ công nghệ thi công. Đây được cho là cơ sở để có thể tham gia vào các hạng mục cầu, hầm, của các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Ông Trần Anh Tuấn - Tổng Giám đốc Tập đoàn Đạt Phương cho hay: "Chúng tôi đang nghiên cứu nhiều về cách đầu tư của dự án đường sắt tốc độ cao để có 1 tâm thế khi nếu nhà nước có 1 thể chế rõ ràng để cho các doanh nghiệp tư nhân như chúng tôi được tham gia thì chúng tôi tin chắc rằng các doanh nghiệp tư nhân có thể đủ khả năng để thi công những công trình trọng điểm quốc gia".
Doanh nghiệp sơn tại Hải Phòng đã cung cấp sơn công nghiệp cho đường sắt thống nhất Bắc - Nam hiện nay. Hiện họ đã cùng với đối tác Nhật Bản nghiên cứu và có được công nghệ sản xuất các dòng sơn giảm ồn, giảm rung lắc cho đường ray, tà vẹt, và cũng đã xuất khẩu để sử dụng cho một số dự án đường sắt tốc độ cao tại Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc).
Ông Nguyễn Văn Dũng - Tổng Giám đốc Công ty Sơn Hải Phòng cho hay: "Với khả năng của các doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam cũng rất mong muốn được tham gia vào dự án trọng điểm của đất nước".
Theo chuyên gia, để các doanh nghiệp tư nhân trong nước tham gia được vào các dự án trọng điểm thì có thể tính đến việc liên kết với nhau, hoặc liên danh với doanh nghiệp nước ngoài để làm tổng thầu.
PGS. TS Nguyễn Chỉ Sáng - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam cho biết: "Trong quá trình liên doanh làm tổng thầu thì chúng ta học được kinh nghiệm của nước ngoài về quản lý dự án và đồng thời họ bổ trợ cho chúng ta những cái công nghệ".
Tuy nhiên theo quy định hiện nay, một trong các điều kiện để doanh nghiệp tham gia dự thầu là phải từng thi công công trình tương tự. Nhưng với những dự án chưa từng có tiền lệ, điều này dường như đang "trói chân" doanh nghiệp trong nước. Vì thế, rà soát sửa đổi theo tinh thần các nghị quyết nhằm phát triển kinh tế tư nhân là yêu cầu cấp bách.
"Thực tiễn các nhà thầu thi công được rất nhiều các hạng mục thì nên chăng các bộ ngành Trung ương nghiên cứu để điều chỉnh các chính sách nhằm tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân", ông Nguyễn Việt Vương - Giám đốc Ban quản lý dự án Nhật Lệ 3, tỉnh Quảng Bình chia sẻ.
Bà Vũ Quỳnh Lê - Phó Cục trưởng Cục Đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết: "Chủ yếu là yêu cầu có thể thu xếp được nguồn vốn hay không, có thể thực hiện được dự án hay không, kinh nghiệm nó chỉ là 1 trong số điểm cộng thôi, không phải là điểm bắt buộc. Đấy cũng là một nội dung để chúng ta có thể mở rộng được các đối tương của khu vực tư nhân, nhất là khu vực tư nhân ở nước ta đối với những lĩnh vực rất là mới".
Đại diện Bộ Tài chính cũng cho biết, các quy định nhằm đơn giản hóa quá trình lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu có chất lượng, đáp ứng tiến độ và kinh phí phù hợp với thực tế triển khai các dự án trọng điểm quốc gia cũng đã được đưa vào dự thảo Luật Đấu thầu sửa đổi để trình Quốc hội xem xét thông qua ngay trong kỳ họp này.
Địa phương đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân trong các dự án trọng điểm
Vai trò của các địa phương trong việc tạo thuận lợi về đất đai, quy hoạch, giải phóng mặt bằng cũng rất quan trọng để đẩy nhan tiến độ dự án các công trình trọng điểm.
Bên cạnh việc mở cơ hội để doanh nghiệp tư nhân tham gia được vào các dự án trọng điểm quốc gia, thì vai trò của các địa phương trong việc tạo thuận lợi về đất đai, quy hoạch, giải phóng mặt bằng cũng rất quan trọng. Từ các Nghị quyết của Đảng và Nhà nước, các địa phương cũng đang lên kế hoạch để đồng hành cùng với các doanh nghiệp tư nhân trong phát triển hạ tầng giao thông quốc gia.
Dự án đường bộ ven biển quốc gia đi qua tỉnh Quảng Bình. Quyết liệt trong giải phóng mặt bằng và thực hiện thủ tục nghiệm thu thanh toán, là những gì mà tỉnh đã hỗ trợ, giúp nhà thầu tiết giảm chi phí, thời gian, để đẩy nhanh tiến độ. Sự đồng hành này được địa phương cam kết sẽ tiếp tục áp dụng trong các dự án trọng điểm tới đây.
Ông Trần Phong - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho biết: "Quảng Bình ý thức rằng tỉnh muốn mạnh thì ngoài những động lực mạnh khác thì phải có sự phát triển của các doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp tư nhân và xem doanh nghiệp tư nhân cũng như doanh nghiệp nhà nước đều ở môi trường hết sức công bằng, tất cả các doanh nghiệp đều được tỉnh quản lý cũng như có hỗ trợ là như nhau".
Ngoài việc đơn giản hóa các thủ tục đầu tư xây dựng, các cơ chế chính sách mới cũng tạo ra sân chơi bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.
Trước đây để tham gia vào 1 công trình dự án, dù là doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp Nhà nước đều phải tham gia đấu thầu. Tuy nhiên với Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, Nhà nước sẽ có cơ chế đặt hàng, hoặc chỉ định thầu, hoặc có những cơ chế ưu đãi khuyến khích để khối doanh nghiệp tư nhân tham có thể gia với Nhà nước vào trong các công trình, dự án trọng điểm. Muốn làm được điều này, vai trò cải cách thể chế sẽ phải cần rõ ràng hơn nữa.
Ông Hoàng Hải Minh - Phó Chủ tịch UBND TP Huế cho biết: "Đây là 1 thể chế rất quan trọng để khối tư nhân cùng với khối nhà nước nắm vững, cùng đồng hành để phát triển. Chúng tôi cũng rà soát lại các quy định, quy chế, đặc biệt những quy định làm thế nào để hỗ trợ tốt nhất cho khối doanh nghiệp tư nhân vào cùng đồng hành với hệ thống chính quyền để triển khai dự án".
Việc mở rộng cánh cửa cho doanh nghiệp tư nhân là cơ hội lịch sử, không chỉ thể hiện sự tin tưởng tuyệt đối vào năng lực nội tại của kinh tế tư nhân, mà còn là một quyết sách chiến lược để tận dụng tối đa nguồn lực xã hội, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!