Không khoan nhượng với hàng giả, hàng nhái: Quyết liệt giữ niềm tin thị trường

Các đợt cao điểm kiểm tra được triển khai đồng bộ, số vụ xử lý vi phạm tăng mạnh, nhiều đường dây sản xuất, phân phối bị triệt phá. Đây không chỉ là cuộc chiến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn là nỗ lực giữ vững môi trường kinh doanh lành mạnh, nâng cao vị thế hàng hóa Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cao điểm chống hàng giả: Số vụ xử lý tăng vọt, chuyển nhiều vụ sang hình sự

Theo Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, 6 tháng đầu năm, hoạt động mua bán, vận chuyển hàng cấm, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, gian lận thương mại và hàng giả diễn biến rất phức tạp; nổi lên là các hoạt động vận chuyển trái phép hàng cấm, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như xăng, dầu, vàng, rượu, bia, đường cát, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, quần áo, hàng đông lạnh, hàng gia dụng...

Số liệu mới công bố cho thấy, các đơn vị, địa phương đã bắt giữ, xử lý 50.736 vụ việc vi phạm. Trong đó, 10.862 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu; 36.604 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế; 3.270 vụ hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ; thu nộp ngân sách nhà nước hơn 6.532,6 tỷ đồng; khởi tố hình sự 1.875 vụ, 3.235 đối tượng. Trong đó có nhiều vụ việc lớn liên quan đến thuốc giả, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, sản phẩm "xách tay" nhưng thực chất là hàng nhái, hàng kém chất lượng đã bị phanh phui.

Theo thống kê của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chỉ trong một tháng cao điểm (15/5–15/6), lực lượng chức năng đã kiểm tra gần 3.900 vụ việc, phát hiện vi phạm tại 3.114 vụ, xử phạt hành chính hơn 32 tỷ đồng, tịch thu hàng hóa trị giá 31 tỷ đồng và thu ngân sách tổng cộng 36 tỷ đồng. Đặc biệt, có 26 vụ vi phạm nghiêm trọng đã được chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý hình sự.

Đáng chú ý, từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 6/2025, cả nước đã triển khai cao điểm toàn quốc theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 65/CĐ-TTg và Chỉ thị số 13/CT-TTg. Đây là một trong những chiến dịch truy quét hàng giả, hàng nhái quy mô lớn nhất từ đầu năm đến nay, với sự vào cuộc đồng loạt của lực lượng Quản lý thị trường (QLTT), công an, hải quan và các sở ngành tại địa phương. Trong tháng cao điểm này, các đơn vị, địa phương bắt giữ, xử lý 10.437 vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, tăng 80,51% so với tháng trước đó với 1.936 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu; 6.870 vụ gian lận thương mại, gian lận thuế; 1.631 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; thu nộp ngân sách nhà nước 1.279 tỷ đồng; khởi tố 204 vụ/378 bị can. Qua thống kê có hơn 5.500 cửa hàng trên cả nước đóng cửa, tạm dừng hoạt động trong đợt cao điểm chống hàng giả.\

Trao đổi với báo giới, ông Trần Việt Hùng, Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, thực tế kiểm tra cho thấy, rất nhiều mặt hàng giả, hàng kém chất lượng được trà trộn tinh vi vào hàng thật và chào bán với mức giá rẻ để đánh vào tâm lý ham rẻ của một bộ phận người tiêu dùng. Không ít doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm như mì chính, dầu ăn...lợi dụng cơ chế tự công bố sản phẩm để trục lợi.

Điển hình, mới đây nhất, các cơ quan chức năng đã triệt phá một đường dây sản xuất và tiêu thụ dầu ăn giả có quy mô lên tới hàng chục nghìn tấn. Đường dây sản xuất dầu ăn giả quy mô lớn này liên quan đến nhiều doanh nghiệp trên cả nước. Nơi tiêu thụ chính được các đối tượng nhắm đến là những bếp ăn tập thể, nhà hàng, quán xá, kể cả những làng nghề chế biến bánh kẹo, đồ ăn vặt cho trẻ em...

Ofood là một nhãn hiệu thực phẩm của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food. Dầu ăn Ofood được tiêu thụ với số lượng cực lớn ra thị trường mỗi năm. Song, điều khiến nhiều người không thể tin nổi là lượng lớn dầu ăn cho người này lại có nguồn gốc từ dầu thực vật để làm thức ăn chăn nuôi. Để che giấu hành vi của mình, nhóm chủ mưu sử dụng đường ống ngầm bơm dầu từ bồn chứa nguyên liệu dành cho vật nuôi sang bồn chứa dầu dùng cho người. Sau đó, họ công bố sản phẩm là dầu ăn bổ sung vitamin A, nhưng kết quả kiểm nghiệm của cơ quan chức năng cho thấy không hề có thành phần này. Để hợp thức hóa quy trình, nhóm đối tượng này đã lập ra các công ty bình phong dưới danh nghĩa sản xuất dầu ăn cho người. Thông qua các công ty này, nhóm đối tượng đưa hàng hóa là dầu ăn cho gia súc vào các công ty sản xuất thực phẩm.

Ngoài số sản phẩm đã đến tay người tiêu dùng, cơ quan Công an tỉnh Hưng Yên đã thu giữ hơn 1.000 tấn dầu nhập lậu. Cơ quan công an cũng đã khởi tố 3 bị can là các đối tượng cầm đầu điều hành đường dây về tội: sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm và buôn lậu. Đáng chú ý, trong đường dây sản xuất hàng giả này có Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu An Hưng Phước. Đây là một trong những doanh nghiệp nhập khẩu dầu thực vật quy mô lớn ở nước ta. Ước tính doanh thu trong 3 năm gần đây của các công ty lên tới hơn 8.200 tỷ đồng, trong đó có công ty đã hoạt động liên tục 14 năm với doanh thu hàng năm lên đến 4.500 tỷ đồng.

Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết thêm, không chỉ xử lý ở thị trường nội địa, các cửa khẩu, cảng biển, sân bay cũng được siết chặt. Nhiều vụ vận chuyển hàng giả xuyên quốc gia bị bắt giữ, cho thấy mức độ tinh vi, có tổ chức của các đối tượng buôn lậu, làm hàng nhái.

Các địa phương như Cần Thơ, Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Ninh Thuận…là những điểm nóng, với nhiều vụ việc vi phạm bị xử lý nghiêm. Đơn cử, tại Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm, các lực lượng chức năng thành phố đã kiểm tra, xử lý 8.542/9.582 vụ việc vi phạm; thu nộp ngân sách hơn 2.146 tỷ đồng; khởi tố hình sự 115 vụ với 170 bị can. Các hành vi vi phạm chủ yếu là buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất, kinh doanh hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ. Riêng trong tháng cao điểm đã xử lý 814 vụ, khởi tố 7 vụ với 16 bị can; tổng số tiền phạt và truy thu thuế gần 16 tỷ đồng.

Tăng cường công nghệ và pháp lý: Từ truy xuất nguồn gốc đến khởi tố hình sự

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho biết, một trong những thay đổi đáng chú ý trong cuộc chiến chống hàng giả năm 2025 là sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống pháp luật và công nghệ.

Trong đó, hai văn bản pháp lý quan trọng là Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025 và Công điện 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025 đóng vai trò then chốt trong việc đồng bộ hóa các biện pháp kiểm tra, xử lý từ trung ương đến địa phương. Đồng thời, các kế hoạch chuyên đề như Kế hoạch 07/KH-QLTT cũng được ban hành, tập trung xử lý hàng giả trên thương mại điện tử, hàng tiêu dùng thiết yếu, dược phẩm và thực phẩm chức năng. Ngoài ra, Luật sửa đổi về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại đã nâng mức phạt tối đa lên đến 200 triệu đồng đối với cá nhân và 500 triệu đồng đối với tổ chức. Đặc biệt, các hành vi tái phạm hoặc có tính chất sản xuất, phân phối quy mô lớn đều bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự…

"Hiện cơ quan chức năng đang thúc đẩy công tác truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Bộ Công thương đã ký đề án tăng cường ứng dụng công nghệ trong việc truy xuất nguồn gốc đối với một số mặt hàng. Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ ứng dụng công nghệ chuỗi khối (blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI)…trong việc thực hiện truy xuất nguồn gốc, xuất xứ. Lực lượng quản lý thị trường tại tỉnh, thành đã thiết lập tổ công tác thương mại điện tử để giám sát các gian hàng online, sàn thương mại điện tử và mạng xã hội – nơi được xem là "mảnh đất màu mỡ" cho hàng giả len lỏi", ông Tuấn nhấn mạnh.

Cũng theo ông Vũ Văn Trung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, song song với biện pháp hành chính – pháp lý, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong chống hàng giả cũng được đẩy mạnh. Nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm đã bắt đầu triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng mã QR tích hợp blockchain, tem điện tử chống giả, và các hệ thống kiểm tra xác thực hàng hóa theo thời gian thực.

"Mỗi ngày đều là cao điểm" để ngăn chặn hàng giả

Thực tế cho thấy, dù lực lượng chức năng đã triển khai nhiều biện pháp mạnh, nhưng nếu thiếu sự phối hợp của người tiêu dùng và doanh nghiệp, cuộc chiến chống hàng giả sẽ rất khó đạt được hiệu quả bền vững. Do đó, Bộ Công thương khuyến cáo người dân cần kiên quyết nói không với hàng không rõ nguồn gốc, không tiếp tay cho hàng giả bằng việc "mua cho biết", "dùng thử cho rẻ"…"Song song với đó, các doanh nghiệp cần chủ động đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ thương hiệu, đầu tư vào công nghệ chống giả và phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng khi phát hiện hành vi xâm phạm", ông Tuấn khuyến nghị.

Trong khi đó, ông Trung cho rằng, cần đẩy mạnh truyền thông cộng đồng, triển khai các chiến dịch nâng cao nhận thức về tác hại của hàng giả không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa đến sức khỏe, tính mạng và uy tín thương hiệu Việt Nam.

Theo các chuyên gia, khi người dân chủ động từ chối hàng giả và doanh nghiệp có giải pháp kiểm soát chuỗi cung ứng, thị trường sẽ tự tạo ra "hệ miễn dịch" hiệu quả hơn nhiều so với chỉ trông chờ vào xử lý sau vi phạm.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc diễn ra ngày 23/6, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu kiên quyết tuyên chiến với hàng giả, đấu tranh thường xuyên với tinh thần "mỗi ngày đều là cao điểm", đặc biệt là quét sạch thuốc giả, thực phẩm giả; đồng thời mong muốn mỗi người dân vừa là một chiến sĩ trong đấu tranh với buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, vừa là một người tiêu dùng thông minh trên thị trường.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu huy động cả hệ thống chính trị, người dân, doanh nghiệp vào cuộc để bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người dân, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp làm ăn chân chính, bảo vệ an ninh, an toàn, phục vụ phát triển đất nước nhanh và bền vững.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới trong cuộc chiến chống hàng giả – không còn chỉ "xử lý sau khi vi phạm xảy ra", mà hướng tới ngăn chặn từ gốc, thông qua hệ thống pháp lý mạnh, ứng dụng công nghệ hiện đại, và sự vào cuộc đồng bộ của toàn xã hội. Với tinh thần "không khoan nhượng", các biện pháp đã và đang triển khai không chỉ là lời cảnh báo đến các đối tượng làm ăn phi pháp, mà còn là cam kết mạnh mẽ trong việc xây dựng một thị trường minh bạch, uy tín, vì người tiêu dùng và vì thương hiệu Việt./.