Khó khăn, thách thức khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp những ngày đầu

Những ngày đầu thực hiện mô hình chính quyền hai cấp cũng bộc lộ nhiều thách thức. Đội ngũ cán bộ cấp xã vốn đa dạng về nguồn gốc, từ cán bộ cấp xã hiện hữu, cấp huyện điều chuyển và cả từ cấp tỉnh luân chuyển, phải thích ứng với một môi trường làm việc mới, với khối lượng công việc lớn hơn, đa dạng hơn, yêu cầu cao hơn về năng lực và thái độ phục vụ nhân dân.

"Đây là một chủ trương rất đúng, hợp lòng dân và đã được chỉ đạo quyết liệt, với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương. Việc triển khai đã được thử nghiệm trước khi vận hành chính thức. Qua 4 ngày triển khai vừa qua, công tác phục vụ nhân dân, giải quyết thủ tục hành chính diễn ra thông suốt, không gián đoạn và được người dân đánh giá cao", ông Nguyễn Hữu Thành, Phó vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ cho biết.

Chính quyền hai cấp: Nhiều thách thức từ bộ máy đến con người

"Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã hiện nay chủ yếu hình thành từ sự sáp nhập giữa các lực lượng: Cán bộ cấp xã hiện hữu, cán bộ cấp huyện được điều chuyển về, cán bộ cấp tỉnh luân chuyển xuống cùng với sự bổ sung từ các địa phương khác. Đặc biệt, tư duy của cán bộ, công chức cấp xã trước đây thiên về quản lý, nay phải chuyển sang phục vụ người dân", ông Thành nhấn mạnh.

Công tác hành chính vốn đã phức tạp, nay càng thêm áp lực khi chính quyền cấp xã nhận thêm nhiều nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển xuống. Những thay đổi về vị trí công tác, phạm vi quản lý và tính chất công việc cũng gây xáo trộn tâm lý, đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng từ cán bộ.

"Chúng ta đã điều động nhiều cán bộ từ cấp huyện xuống làm việc tại các xã mới. Những cán bộ này sẽ phải thích ứng với việc thường xuyên, liên tục tương tác với người dân và doanh nghiệp, cùng khối lượng công việc đa dạng, phức tạp hơn rất nhiều so với trước đây. Bên cạnh đó, do việc sáp nhập địa phương, vị trí việc làm và nơi công tác cũng có thể bị thay đổi, dẫn đến những xáo trộn nhất định trong đời sống và tâm lý", ông Thành cho biết thêm.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng, Viện Lãnh đạo học và Hành chính công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, để đáp ứng được yêu cầu, cán bộ cấp xã cần chủ động thích ứng, sớm phát hiện tình huống phát sinh để kịp thời tham khảo cấp trên. Về lâu dài, cần hoàn thiện thể chế, bám sát thực tiễn để điều chỉnh hợp lý các quy định, bảo đảm hệ thống chính quyền cơ sở thực sự là trụ cột trong quản trị địa phương.

"Những yêu cầu và kỳ vọng của người dân, doanh nghiệp hiện nay là rất lớn. Theo quan điểm cá nhân tôi, từ nay đến hết năm 2025 là giai đoạn đầu – thời điểm hệ thống chính quyền cấp cơ sở bắt đầu vận hành. Trong giai đoạn này, nếu có vấn đề phát sinh thì cũng rất dễ xảy ra ở thời điểm hiện nay", Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáng, Viện Lãnh đạo học và Hành chính công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhận định.

Tăng cường năng lực và giám sát để chính quyền hai cấp vận hành hiệu quả

Công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số đang trở thành những trợ thủ đắc lực cho chính quyền cơ sở. Nhiều cán bộ lớn tuổi cũng chủ động học hỏi, sử dụng các công cụ số để thích ứng với khối lượng công việc mới. Tuy nhiên, đây là một chặng đường dài và vẫn cần sự hỗ trợ từ Trung ương, đặc biệt là trong đào tạo, bồi dưỡng lực lượng cán bộ địa phương.

"Việc mở rộng địa giới hành chính, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đặt ra những yêu cầu cao hơn trong công việc. Vì vậy bản thân mỗi một người công chức chúng tôi cũng phải tự đổi mới. Đây cũng chính là cơ hội, là niềm tin và động lực mới để chúng tôi phát huy năng lực chuyên môn và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao", ông Đáng cho biết thêm.

Để hệ thống chính quyền hai cấp hoạt động hiệu quả, công tác phân cấp, phân quyền cần đi liền với giám sát chặt chẽ. Các hình thức kiểm tra mềm dẻo, linh hoạt, sát sao hàng ngày cần được phát huy nhằm kịp thời phát hiện và xử lý những vấn đề phát sinh tại cơ sở.

"Về lâu dài, chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện các quy định thể chế để bảo đảm hệ thống chính quyền mới vận hành ổn định và hiệu quả. Hiện tại có thể chưa phát sinh vấn đề gì, nhưng trong quá trình vận hành có thể sẽ xuất hiện những bất cập. Khi đó, chúng ta phải bám sát thực tiễn để có những điều chỉnh phù hợp về thể chế, con người và nguyên tắc hoạt động", ông Đáng nhấn mạnh.

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp lần đầu tiên được vận hành trên phạm vi cả nước là bước chuyển có ý nghĩa lịch sử. Dù còn nhiều việc phải làm, nhưng với quyết tâm từ Trung ương đến địa phương, từ thể chế đến con người, chúng ta hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng vào một nền hành chính hiện đại, phục vụ người dân, lấy dân làm trung tâm – đúng như thông điệp mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: "Chỉ có thể làm tốt hơn, không để người dân và doanh nghiệp thất vọng."