Xây dựng tâm lý vững vàng
Kỳ thi vào lớp 10 là một trong những cột mốc quan trọng đối với học sinh Việt Nam. Áp lực từ sự cạnh tranh khốc liệt, kỳ vọng của gia đình, và khối lượng kiến thức đồ sộ dễ khiến các em rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu. PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhấn mạnh rằng, tâm lý ổn định là chìa khóa để học sinh phát huy tối đa năng lực. Một tâm thế bình tĩnh, tự tin không chỉ giúp các em xử lý đề thi hiệu quả mà còn giảm thiểu những sai sót do hoảng loạn.
Để xây dựng tâm lý vững vàng, học sinh cần nuôi dưỡng tư duy tích cực. Hãy xem kỳ thi như một cơ hội để thể hiện năng lực, thay vì một gánh nặng phải vượt qua. Các em nên tập trung vào những thành công nhỏ trong quá trình học tập, như hoàn thành tốt một bài kiểm tra hay nắm vững một chủ đề khó. Một cách đơn giản là viết ra 3 đến 5 thành tựu học tập gần đây và đọc lại trước khi thi để củng cố niềm tin. Tư duy tích cực giúp các em nhìn nhận kỳ thi như một thử thách thú vị, thay vì một mối đe dọa.
Học sinh tham gia kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập tại TP Hồ Chí Minh năm học 2024-2025
Kiểm soát căng thẳng cũng là kỹ năng quan trọng. Các bài tập hít thở sâu có thể giúp làm dịu hệ thần kinh và tăng khả năng tập trung. Một bài tập hiệu quả là hít vào trong 4 giây, giữ hơi 4 giây, và thở ra trong 6 giây, lặp lại 5 đến 7 lần khi cảm thấy lo lắng. Ngoài ra, thiền ngắn 5 đến 10 phút mỗi ngày hoặc các bài tập yoga nhẹ nhàng cũng giúp học sinh thư giãn và duy trì trạng thái tinh thần tích cực. Những thói quen này cần được thực hành thường xuyên trong giai đoạn ôn thi để trở thành phản xạ tự nhiên.
Gia đình và giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tâm lý học sinh. Giáo viên nên động viên bằng cách nhắc nhở các em về những tiến bộ đã đạt được, giúp các em cảm thấy tự tin hơn. Phụ huynh cần trở thành người bạn đồng hành, lắng nghe và chia sẻ thay vì đặt áp lực điểm số. Một bữa tối trò chuyện vui vẻ hoặc một lời động viên chân thành từ gia đình có thể tiếp thêm sức mạnh tinh thần. Một môi trường gia đình thoải mái, không phán xét, sẽ giúp các em cảm thấy an toàn để chia sẻ những lo lắng và áp lực.
Chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất cũng là yếu tố không thể thiếu. Theo ông Hoàng Hiệp, Giám đốc Trung tâm Giáo dục ICG, học sinh cần duy trì lịch sinh hoạt đều đặn với 7 đến 8 tiếng ngủ mỗi đêm, ăn uống cân bằng, và hạn chế sử dụng điện thoại hoặc máy tính trước giờ ngủ. Các bữa ăn nên giàu dinh dưỡng, tránh đồ ăn nhiều đường hoặc caffeine, vì chúng có thể gây mất ngủ hoặc khó tập trung. Một hoạt động thư giãn như nghe nhạc nhẹ, đọc sách, hoặc đi dạo 15 phút mỗi ngày sẽ giúp các em giữ tinh thần sảng khoái, sẵn sàng đối mặt với thử thách.
Phụ huynh sát cánh cùng con trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10
Trước ngày thi, học sinh cần chuẩn bị chu đáo để bước vào phòng thi với tâm thế tốt nhất. Hãy theo dõi thông báo từ Sở Giáo dục và Đào tạo địa phương để nắm rõ lịch thi, quy chế, và phương thức tuyển sinh. Ví dụ, kỳ thi tại TP Hồ Chí Minh diễn ra vào ngày 6-7/6/2025, trong khi Hà Nội tổ chức vào ngày 7-8/6/2025. Việc nắm chắc thông tin giúp các em tránh lúng túng và chủ động hơn. Hồ sơ dự thi, bao gồm phiếu đăng ký, học bạ, và giấy khai sinh, cần được hoàn thiện và nộp đúng hạn. Dụng cụ mang vào phòng thi chỉ bao gồm bút viết, bút chì, compa, tẩy, thước kẻ, thước tính, và máy tính bỏ túi không có chức năng soạn thảo văn bản. Hãy kiểm tra túi đồ vào tối trước ngày thi để đảm bảo không thiếu sót.
Khảo sát địa điểm thi trước một ngày là một bước quan trọng. Học sinh nên đến điểm thi để làm quen với địa điểm, xác định lộ trình di chuyển, và ước lượng thời gian. Đến sớm 20-30 phút vào ngày thi giúp các em ổn định tâm lý và tránh rủi ro do kẹt xe hoặc sự cố giao thông. Ôn luyện theo chuyên đề, làm đề thi thử, và ghi chú các lỗi sai thường gặp để rút kinh nghiệm. Một thời gian biểu ôn tập hợp lý, xen kẽ giữa các môn, sẽ giúp các em tránh nhàm chán và duy trì động lực học tập. Các Sở Giáo dục đã phối hợp với ngành y tế để đảm bảo an toàn sức khỏe cho thí sinh, từ kiểm tra thực phẩm đến hỗ trợ y tế tại điểm thi. Học sinh nên ăn uống đủ chất, tránh thực phẩm lạ, uống đủ nước, và tập thể dục nhẹ như đi bộ hoặc yoga để giữ cơ thể ở trạng thái tốt nhất.
Làm bài thi với chiến lược rõ ràng và cẩn thận
Tâm lý vững vàng là nền tảng, nhưng kỹ năng làm bài thi quyết định điểm số. Một bài thi được thực hiện với chiến lược rõ ràng, sự cẩn trọng, và chiến thuật hợp lý sẽ giúp học sinh tránh sai sót và đạt kết quả cao nhất. Các chuyên gia tâm lý giáo dục cho rằng, trước khi bắt đầu, thí sinh hãy dành 3 đến 5 phút để đọc kỹ toàn bộ đề thi, xác định cấu trúc, và phân loại câu hỏi theo độ khó. Đánh dấu các câu dễ để làm trước, đảm bảo ghi điểm tối đa trước khi giải quyết các câu hỏi vận dụng cao. Với môn Ngữ văn, đọc kỹ ngữ liệu để nắm ý chính; với môn Toán, chú ý các từ khóa trong đề bài để tránh hiểu sai yêu cầu.
Học sinh tham gia kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập tại TP Hồ Chí Minh năm học 2024-2025
Phân bổ thời gian hợp lý là yếu tố then chốt. Với các môn Ngữ văn và Toán (120 phút), Ngoại ngữ (60-90 phút), và môn chuyên (150 phút), học sinh cần chia thời gian cho từng phần bài thi. Với các câu hỏi chia nhỏ, nên thí sinh có thể dành 20 phút để đọc đề và lập dàn ý, 90 phút để làm bài, và 10 phút để kiểm tra. Một cách phân bổ thời gian hiệu quả là dành 20% thời gian cho việc đọc đề và lập kế hoạch, 70% cho làm bài, và 10% để kiểm tra.
Mỗi môn thi đòi hỏi kỹ năng riêng. Với môn Ngữ văn, đề thi thường có phần đọc hiểu và viết nghị luận, với ngữ liệu ngoài sách giáo khoa (tối đa 1.300 chữ). Hãy rèn kỹ năng đọc hiểu để xác định ý chính và trả lời đúng trọng tâm. Khi viết nghị luận, lập dàn ý trước để đảm bảo luận điểm rõ ràng, dẫn chứng thuyết phục, và tránh sao chép văn mẫu. Trình bày sạch sẽ, viết chữ rõ ràng sẽ gây ấn tượng tốt với giám khảo. Với môn Toán, đề thi thường có các câu cơ bản (chiếm 60-70% điểm) và câu vận dụng. Hãy làm các câu dễ trước để đảm bảo điểm số, sau đó tập trung vào câu khó. Ghi rõ các bước giải để được chấm điểm từng phần, ngay cả khi không ra đáp án cuối. Môn Ngoại ngữ kiểm tra kỹ năng nghe, đọc, viết, và ngữ pháp. Hãy luyện tập các dạng bài đọc hiểu, nghe, và viết câu để tăng tốc độ và độ chính xác. Khi làm bài trắc nghiệm, loại trừ đáp án sai trước để tăng khả năng chọn đúng. Với môn chuyên, đề thi kết hợp tự luận và trắc nghiệm, đòi hỏi kiến thức lớp 9 và tư duy logic. Đọc kỹ yêu cầu để phân biệt hai dạng bài, tránh nhầm lẫn khi trả lời.
Kiểm tra bài trước khi nộp là bước không thể bỏ qua. Dành 5 đến 10 phút cuối để rà soát bài thi. Với bài trắc nghiệm, kiểm tra mã đề, đảm bảo tô đúng và không bỏ sót câu. Với bài tự luận, xem lại lỗi chính tả, ngữ pháp, và trình bày. Một mẹo nhỏ là đọc ngược từ dưới lên để dễ phát hiện lỗi. Các Sở Giáo dục, như ở Quảng Ninh, đã phối hợp với công an để ngăn chặn gian lận, đặc biệt là sử dụng thiết bị công nghệ cao. Học sinh cần trung thực, tránh vi phạm quy chế để không bị hủy bài thi.
Tiến sĩ Giang Thiên Vũ (ĐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh) khuyên học sinh nên chọn trường phù hợp với năng lực và nguyện vọng để giảm áp lực tâm lý. Việc làm đề thi thử và phân tích lỗi sai giúp học sinh cải thiện kỹ năng và tự tin hơn trong phòng thi.
Kỳ thi vào lớp 10 là một thử thách toàn diện, đòi hỏi học sinh kết hợp giữa tâm lý vững vàng và kỹ năng làm bài thành thạo. Việc rèn luyện tư duy tích cực, kiểm soát căng thẳng, và chuẩn bị chu đáo trước ngày thi tạo nền tảng để các em bước vào phòng thi với tâm thế tốt nhất. Trong phòng thi, kỹ thuật đọc đề, phân bổ thời gian, và kiểm tra bài cẩn thận sẽ giúp tối ưu hóa điểm số và tránh sai sót. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, với sự hỗ trợ từ gia đình, thầy cô, và nỗ lực của bản thân, học sinh không chỉ vượt qua kỳ thi mà còn trưởng thành hơn trong hành trình học tập.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!