FDI tăng tốc nhờ đột phá của mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Chính quyền hai cấp: Nền móng mới cho làn sóng FDI

Theo Cục Thống kê, Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm, tổng vốn FDI đạt hơn 21,5 tỷ USD, tăng 32,6% so với cùng kỳ năm 2024 và là mức cao nhất kể từ năm 2009. Vốn đầu tư FDI thực hiện ước đạt 11,72 tỷ USD, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 6 tháng đầu năm trong 5 năm qua. "Những con số tăng trưởng này đã nói lên niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế đối với môi trường đầu tư - kinh doanh cũng như sức hấp dẫn không thể chối từ với những lợi thế ngày càng nổi trội của Việt Nam", chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu đánh giá. 

Đáng chú ý, các chuyên gia kinh tế đều chung nhận định, công cuộc cải cách hành chính, sáp nhập địa giới và mô hình chính quyền hai cấp sẽ là nền tảng vững chắc và "thỏi nam châm" để tiếp tục thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư toàn cầu và dòng vốn FDI sẽ đổ vào Việt Nam mạnh mẽ hơn trong thời gian tới. Bởi việc tinh gọn, sáp nhập, triển khai mô hình chính quyền này sẽ cải thiện đáng kể môi trường đầu tư, nhờ giảm bớt sự phân chia hành chính, quy trình phê duyệt dự án nhanh hơn và đồng bộ hơn với các chi phí được giảm thiểu hơn...

Theo ông Hiếu, công cuộc sáp nhập tỉnh/thành, chuyển đổi thành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ 1/7 sẽ thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, tạo thêm nhiều cơ hội và dư địa cho sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp. Đây sẽ là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu để thu hút nhà đầu tư nước ngoài trong thời gian tới. 

"Có thể khẳn định, bằng mô hình chính quyền hai cấp giảm tầng số, gắn trách nhiệm rõ ràng và tăng tính chủ động tại địa phương, cùng với các chính sách ưu đãi chiến lược và tài chính hỗ trợ, Việt Nam đang dần trở thành một điểm đến FDI chất lượng cao và bền vững", ông Hiếu nhấn mạnh.

Bàn về câu chuyện này, TS Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội khẳng định, tổ chức lại bộ máy công quyền giúp loại trừ trùng lắp nhiệm vụ, giảm nhiễu hành chính. Đồng thời, kế hoạch sáp nhập cùng với việc tinh giản đầu mối giúp cắt giảm chi phí và cải thiện hiệu năng quản lý, cải thiện tính phản ứng nhanh của chính quyền địa phương đối với nhu cầu nhà đầu tư. Cơ chế này đặc biệt hữu ích với các dự án cần quyết định nhanh như công nghiệp, công nghệ cao, hạ tầng logistics. "Khi các đơn vị hành chính mới đi vào hoạt động ổn định, tôi vững niềm tin, dòng vốn FDI nửa cuối năm 2025 và nhất là từ năm 2026 vào nước ta sẽ tăng trưởng mạnh mẽ cả về lượng và về chất", ông Anh đánh giá.

Dưới góc độ một nhà đầu tư nước ngoài, mới đây, trao đổi với báo giới, TS. Sven David, Tổng giám đốc VIET Transformation Advisors nhận định, những chuyển biến sâu sắc về cải cách chính sách, nâng cấp hạ tầng và văn hóa minh bạch thủ tục hành chính đang tái định hình toàn bộ hệ sinh thái đầu tư của Việt Nam. Việt Nam đang dần chuyển mình từ một ‘công xưởng giá rẻ’ thành điểm đến của dòng vốn chất lượng, có giá trị gia tăng cao và mang tính bền vững.

Chủ động hơn để đón sóng FDI chất lượng

Theo các chuyên gia, nền tảng về thể chế thu hút đầu tư đã có, thời gian tới, để duy trì đà tăng trưởng và thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao, Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy việc hoàn thiện hạ tầng và nâng cao năng lực lao động.

Trong đó, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng nước ta cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các khung pháp lý chuyên sâu về đầu tư trong các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghiệp xanh và đổi mới sáng tạo. Đây là những lĩnh vực đang được các tập đoàn toàn cầu ưu tiên dịch chuyển đầu tư, song vẫn còn thiếu hành lang pháp lý cụ thể để triển khai tại Việt Nam.

Song song đó, việc đơn giản hóa và số hóa toàn diện các thủ tục hành chính đầu tư tiếp tục là yêu cầu cấp thiết. Theo phản ánh từ một số nhà đầu tư, thời gian xử lý thủ tục vẫn còn kéo dài ở một số địa phương do thiếu đồng bộ giữa các cấp, đặc biệt là trong khâu phê duyệt dự án, giao đất và cấp phép xây dựng. Mô hình chính quyền hai cấp hiện nay cần đi kèm với hệ thống giám sát hiệu quả và cơ chế đánh giá trách nhiệm cụ thể, tránh tình trạng “trên cải cách, dưới chần chừ”.

Còn theo TS Mạc Quốc Anh, một trọng tâm không thể không chú ý là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt ở các lĩnh vực công nghệ cao và sản xuất hiện đại. Các địa phương cần phối hợp với doanh nghiệp và cơ sở đào tạo xây dựng mô hình đào tạo “may đo” theo nhu cầu thực tiễn, qua đó tạo lực hấp dẫn lớn hơn với nhà đầu tư. Chính sách ưu đãi về thuế hay đất đai có thể hấp dẫn trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, chính nguồn nhân lực chất lượng cao mới là lợi thế bền vững.

Bên cạnh đó, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh vào hệ thống hạ tầng chiến lược, đặc biệt là điện, logistics và cảng biển. Nhiều tập đoàn đa quốc gia hiện đang cân nhắc quy mô đầu tư vào Việt Nam nhưng vẫn tỏ ra e ngại về khả năng cung ứng điện ổn định, chi phí logistics cao và sự thiếu kết nối giữa các vùng kinh tế. Việc hình thành các vùng kinh tế động lực kết nối hạ tầng và chính sách thống nhất sẽ giúp tạo đòn bẩy cho dòng vốn FDI chất lượng cao.

Cuối cùng, cần sớm vận hành các quỹ hỗ trợ đầu tư để đồng hành cùng nhà đầu tư trong việc phát triển hạ tầng dùng chung và chuyển giao công nghệ. Nếu được thiết kế minh bạch, hiệu quả và có sự phối hợp tốt với chính quyền địa phương, những công cụ này sẽ trở thành “đòn bẩy” giúp nhà đầu tư yên tâm rót vốn vào các lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế.../.