Có những điều bạn có thể làm để ngăn ngừa các triệu chứng say tàu xe để có thể tận hưởng chuyến đi hoặc hoạt động của mình. Vậy những cách đó là gì?
Tại sao say tàu xe lại xảy ra?
Cảm giác say tàu xe xảy ra khi mắt và tai trong của bạn không thống nhất với nhau về những gì đang xảy ra – chẳng hạn như bạn có di chuyển hay không. Điều này có thể xảy ra khi bạn đang ngồi hoặc đứng yên nhưng đồ vật đang chuyển động. Nó có thể dẫn đến chóng mặt, buồn nôn, nhức đầu hoặc đổ mồ hôi.
Bệnh say tàu xe có khả năng xảy ra nhất ở đâu và lúc nào?
Chứng say tàu xe có thể xảy ra trong nhiều tình huống khác nhau. Cảm giác say sóng là hình thức phổ biến nhất. Một sự thật thú vị là từ "buồn nôn" có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp "naus" có nghĩa là con tàu. Buồn nôn có nghĩa là "say tàu".
Nhưng chứng say tàu xe có thể xảy ra với những người di chuyển bằng ô tô, xe buýt và máy bay. Và một số người có thể bị say ngay cả khi đi trong công viên giải trí hay có thể xảy ra với những người sử dụng tai nghe thực tế ảo.
Trong một cuộc khảo sát với khoảng 3.200 hành khách đi xe buýt ở Anh, 28% cảm thấy khó chịu, 13% cho biết buồn nôn và 2% nôn mửa. Một nghiên cứu khác nhấn mạnh tình trạng say tàu xe mà hành khách gặp phải trên các chuyến bay của hãng hàng không thương mại, cho thấy 24% cảm thấy ốm hoặc buồn nôn.
Chứng say tàu xe ảo là gì?
Những người chơi trò chơi điện tử hoặc lượt máy tính hoặc thiết bị thông minh của họ có thể cảm nhận được chứng say tàu xe ảo hoặc chứng say mạng. Điều này có thể xảy ra khi các giác quan của bạn gửi thông tin trái ngược nhau đến não.
Nguyên nhân là do nhận thức về chuyển động, nên bạn có thể cảm thấy như đang ở trên một chiếc thuyền, mặc dù bạn không chuyển động. Tuy nhiên, màn hình bạn đang sử dụng đang chuyển động khiến mắt và tai trong của bạn trái ngược nhau.
Để chống lại điều này, một gợi ý là hãy tập trung vào một vật thể đứng yên trong một khoảng thời gian để cơ thể bạn định hướng lại.
Ai có nhiều khả năng bị say tàu xe nhất?
Phụ nữ có nhiều khả năng bị say tàu xe hơn nam giới. Trẻ em dưới 2 tuổi thường có khả năng chống say tàu xe cao hơn, trong khi những trẻ khoảng 9 tuổi dễ bị say tàu xe hơn.
Có những yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ bị say tàu xe. Chúng bao gồm tiền sử đau nửa đầu, thay đổi nội tiết tố (ví dụ như phụ nữ mang thai), di truyền và thậm chí cả tư duy.
Có cách nào để ngăn ngừa say tàu xe?
Phòng ngừa say tàu xe luôn là lựa chọn tốt nhất khi có thể. Và đây là các cách bạn có thể thử:
- Hãy thử nhìn vào đường chân trời nếu bạn đang ở trên biển hoặc một vật thể đứng yên khác.
- Tránh đọc trong khi di chuyển.
- Chọn chỗ ngồi của bạn một cách khôn ngoan. Nếu bạn đang ở trên thuyền, hãy tránh các tầng trên. Nếu bạn đang ở trong ô tô, hãy ngồi ở phía trước. Nếu bạn đang trên máy bay, hãy tìm chỗ ngồi ở mép trước của cánh máy bay.
- Hãy thử các phương pháp thay thế để ngăn ngừa các triệu chứng, như kẹo gừng cứng và dây bấm huyệt P6.
Thuốc có tác dụng chữa say tàu xe không?
Đối với những người bị say tàu xe nhẹ (thường có nghĩa là không ảnh hưởng đến khả năng hoạt động), nên thử các phương pháp trên thay vì dùng thuốc. Điều này là do tác dụng phụ của thuôc thường sẽ lớn hơn lợi ích.
Dramamine (dimenhydrinate) là một phương pháp điều trị say tàu xe phổ biến. Nó có hiệu quả trong việc giảm triệu chứng nhưng cũng là thuốc kháng histamine. Giống như tất cả các thuốc kháng histamine, nó có thể gây buồn ngủ, chóng mặt và giảm sự tỉnh táo.
Một số người có thể gặp những tác dụng hoàn toàn ngược lại, bao gồm mất ngủ, dễ bị kích động và bồn chồn. Thật không may, không thể làm được gì nhiều để chống lại những tác dụng phụ đó. Những người đã từng dùng Dramamine trước đây sẽ gặp phải những tác dụng phụ tương tự mỗi lần sử dụng.
Bonine (meclizine) là một lựa chọn khác. So với Dramamine, Bonine chào hàng những công thức "ít buồn ngủ hơn". Điều này chủ yếu là do Bonine được uống một lần một ngày và Dramamine được uống bốn đến sáu giờ một lần nếu cần. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng nhìn chung, Dramamine có hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa chứng say tàu xe.
Một lựa chọn khác là scopolamine, thường được gọi là miếng dán hình tròn đặt sau tai. Đây chỉ là thuốc theo toa và không thể mua qua quầy. Người dùng nên áp dụng bản vá ít nhất bốn giờ trước khi cần và có thể để nguyên trong tối đa 3 ngày.
Thuốc kháng histamine không an thần như Zyrtec, Claritin và Allegra dường như không có hiệu quả đối với chứng say tàu xe. Nếu bạn bị say tàu xe, bạn nên nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình về các lựa chọn điều trị và phòng ngừa tốt nhất.
Uống thuốc trước khi đi du lịch có giúp ích gì không?
Nếu bạn đang dùng thuốc trị say tàu xe, hãy làm theo hướng dẫn đi kèm với thuốc. Nhiều loại thuốc khuyên bạn nên dùng ít nhất một giờ trước khi đi du lịch.
Ai không nên dùng thuốc trị say tàu xe?
Những người có tiền sử mắc các bệnh sau đây nên thận trọng và nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trước khi dùng thuốc trị say tàu xe:
- bệnh tăng nhãn áp
- suy gan
- bệnh hen suyễn
- co giật
- phì đại tuyến tiền liệt hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu
- rối loạn chức năng tuyến giáp
- bệnh tim
- phụ nữ đang mang thai
Trẻ bị say tàu xe nên làm gì?
Trẻ em dưới 2 tuổi thường không bị say tàu xe. Trẻ em khoảng 9 tuổi có nguy cơ bị say tàu xe cao hơn. Nói chung, lời khuyên tương tự áp dụng cho trẻ em cũng như cho người lớn. Nếu bạn cần sử dụng thuốc cho con mình, hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa trước. Hầu hết tất cả các loại thuốc dành cho trẻ em đều dựa trên cân nặng và một số có thể có giới hạn về độ tuổi. Đừng đoán liều lượng mà không tìm kiếm lời khuyên y tế cho con bạn trước.
Thú cưng có thể bị say tàu xe không?
Chó và mèo có thể bị say tàu xe. Có nhiều bước phòng ngừa dành cho chó và mèo. Một loại thuốc tên là Cerenia (maropitant) có sẵn để điều trị chứng say tàu xe ở chó. Nó chỉ có sẵn theo toa từ bác sĩ thú y được cấp phép. Dramamine cũng có thể được sử dụng. Tuy nhiên, đối với trẻ em, nó dựa trên cân nặng. Hãy nói chuyện với bác sĩ thú y của bạn trước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!