Trong thời đại mới, nghề xưa cũng phải đổi mới. Những người thợ mộc bây giờ, ngoài làm những sản phẩm truyền thống, đã nhanh nhạy, thu gọn xuồng ghe thành mặt hàng trang trí. Đó không chỉ là cách để ổn định sinh kế, mà còn giúp giảm nguy cơ thất truyền, mai một nghề.
Tiếng cưa, tiếng búa, tiếng bào, tiếng đục còn văng vẳng bên tai thì nghề xưa vẫn còn sức sống...
Ông Phan Văn Khải (Xã Tịnh Thới, TP. Cao Lãnh, Đồng Tháp) chia sẻ: "Bây giờ nghề đóng ghe coi như đã chấm dứt hẳn, không còn ai làm nhiều nữa. Nhưng tôi thì không nghỉ. Tôi vẫn giữ nghề, mỗi năm cũng làm năm, sáu chiếc để phục vụ bà con. Rồi khoảng năm sáu năm sau, tôi chuyển qua làm các loại xuồng nhỏ để trưng bày. Năm đầu làm vài chiếc, năm sau vài chục chiếc. Đến giờ, mỗi năm cũng đều đặn làm được năm, sáu chục chiếc".
Như những chiếc xuồng nhẹ nhàng rẽ sóng giữa dòng, sự chuyển mình linh hoạt của ông Tư Khải không chỉ giúp gia đình duy trì sinh kế, mà còn góp phần giữ gìn một phần hồn cốt của vùng sông nước. Nghề mộc nhìn vậy chứ không đơn giản là chuyện của sức lực. Nó đòi hỏi cả sự khéo léo, tinh tế và cả tư duy, để biến những tấm gỗ thô thành những sản phẩm hữu ích, bền chắc, thậm chí có lúc còn chạm đến mức tinh xảo. Không chỉ làm xuồng, ghe, người thợ còn đóng bàn, ghế, tủ, giường - mỗi thứ đều có kiểu dáng, tiêu chuẩn riêng. Ngay cả trong các loại ghe xuồng, cũng có vô vàn kiểu khác nhau mà người thợ phải nắm rõ để làm đúng. Nghề mộc mà không thô là như vậy!
Ông Hồ Văn Hồng (Xã An Bình, huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp) chia sẻ: "Cũng phải mất năm, mười năm mới rành nghề, chứ đâu phải vô là biết liền. Nghề này khó lắm. Nó cần cả cái trí, cả cái tâm của mình nữa. Nó có mẹo riêng. Như cây thẳng thì mình đóng dễ, còn cây cong thì mình phải biết cách chế biến, tính toán để vẫn làm được. Làm chiếc này rồi học rút kinh nghiệm qua chiếc sau, cũng giống như học bài vậy đó".
Qua bao thời gian, người thợ mộc vẫn luôn để cây viết chì ở vị trí dễ lấy nhất khi cần. Đó không chỉ là thói quen, mà dường như là một sự sẵn sàng để làm nghề, để những âm thanh của nghề mộc còn được vang mãi trong đời sống của người dân vùng sông nước Cửu Long.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!