Doanh nghiệp Việt linh hoạt ứng phó với biến động thương mại

Thủy sản tăng tốc, hướng đến mục tiêu trên 10 tỷ USD

Trước làn sóng biến động từ thuế đối ứng của Mỹ, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam - từ thuỷ sản, gỗ đến dệt may - đã sẵn sàng cho mọi kịch bản. Chiến lược đa thị trường, đa sản phẩm kết hợp với tăng năng suất nội lực đang trở thành "bùa hộ mệnh" để doanh nghiệp vượt qua áp lực và hướng tới tăng trưởng bền vững.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu thủy sản đạt 5,2 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ. Tôm và cá tra tiếp tục là hai mặt hàng chủ lực, với kim ngạch đều tăng trên 10%. Ngoài Mỹ, doanh nghiệp đã tăng xuất khẩu sang Trung Quốc, ASEAN và châu Âu, trong đó Trung Quốc tăng 56%, Mỹ tăng 16% trong quý I. 

Bà Lê Hằng - Phó Tổng thư ký VASEP cho biết: "Ở kịch bản khả quan, xuất khẩu của ngành thuỷ sản sẽ đạt mức trên 10 tỷ USD".

Ngành gỗ hướng đến mốc 18 tỷ USD

Mục tiêu của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) và Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đặt mục tiêu đạt mốc 18 tỷ USD, tăng khoảng 2 tỷ USD so với năm 2024. Đây là cột mốc quan trọng nhằm khẳng định vị thế ngành gỗ Việt trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Ngành công nghiệp gỗ đạt kim ngạch 6,8 tỷ USD sau 5 tháng, tăng 8,6% so với cùng kỳ. Tuy chưa phục hồi hoàn toàn so với giai đoạn trước dịch, nhưng đây vẫn là con số khả quan trong bối cảnh doanh nghiệp phải "chạy nước rút" trước khi thuế đối ứng Mỹ có hiệu lực từ 9/7.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam ông Ngô Sỹ Hoài nhận định: "Dù không tăng mạnh, kết quả hiện tại vẫn đủ để duy trì chuỗi sản xuất".

Hiện các doanh nghiệp gỗ đã chủ động tìm kiếm thị trường mới như Australia, New Zealand, Trung Đông. Tuy nhiên, mức tăng trưởng ở các thị trường này còn hạn chế, khó bù đắp thị phần tại Mỹ, nơi Việt Nam chiếm đến hơn 50% thị phần nhập khẩu đồ gỗ.

"Hiện các doanh nghiệp gỗ trông đợi rất nhiều kết quả đàm phán giữa hai Chính phủ. Chúng tôi kỳ vọng hai bên tìm được tiếng nói chung minh bạch, công bằng đảm bảo các doanh nghiệp gỗ không bị thua thiệt với các doanh nghiệp cùng ngành hàng ở các nước khác", ông Ngô Sỹ Hoài chia sẻ.

Dệt may - Nâng năng suất, nhập nguyên liệu từ Mỹ

Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), mục tiêu xuất khẩu của toàn ngành trong năm 2025 đạt khoảng 47 - 48 tỷ USD, tăng từ 3 - 4 tỷ USD so với mức khoảng 44 tỷ USD năm 2024. Đây là kỳ vọng được đặt ra trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng ổn định đến quý II/2025 và thị trường Mỹ, EU, Nhật tiếp tục là trụ cột.

Theo Tổng Công ty May 10, các đối tác từ Mỹ đã thúc đẩy đơn hàng trước ngày 9/7. Sau thời điểm đó, tâm lý thị trường tạm chững lại, đợi kết quả đàm phán thuế. Doanh nghiệp đã đầu tư vào dây chuyền tự động, giúp tăng năng suất từ 20 - 30%, đồng thời tối ưu định mức nguyên liệu và chi phí sản xuất. Đặc biệt, việc sử dụng nguyên phụ liệu có nguồn gốc từ Mỹ cũng là "đòn bẩy" giúp giảm thiểu tác động nếu mức thuế đối ứng tăng cao.

Ông Thân Đức Việt - Tổng Giám đốc May 10, cho biết: "Khi chứng minh được sản phẩm có nguyên liệu Mỹ, doanh nghiệp có thể kỳ vọng được ưu đãi về thuế nhập khẩu đầu vào".

Đa thị trường, đa sản phẩm

Nguyên tắc không "bỏ trứng vào một giỏ" đã được nhiều doanh nghiệp áp dụng từ đầu năm 2024. ASEAN được xem là thị trường giàu tiềm năng cho ngành thủy sản và nông sản chế biến, nhờ vị trí địa lý gần và yêu cầu tiêu chuẩn thấp hơn Mỹ và EU. Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn là rào cản phi thuế quan như quy định Halal, ghi nhãn, kiểm dịch động vật và hải sản sống.

Một số doanh nghiệp đã thành công mở rộng đơn hàng sang Trung Đông, châu Phi, thậm chí Đông Âu - những thị trường trước đây ít được chú trọng. Dù quy mô chưa thể so sánh với Mỹ, nhưng về lâu dài đây là hướng đi cần thiết để giảm rủi ro và tăng khả năng phục hồi thị trường.

Các hiệp hội ngành hàng như VASEP, Viforest đã đề xuất Chính phủ hỗ trợ tín dụng ưu đãi khoảng 60.000 tỷ đồng cho các lĩnh vực xuất khẩu trọng điểm, đồng thời đẩy nhanh tiến độ đàm phán song phương với Mỹ về mức thuế đối ứng. Bên cạnh đó, chính sách thương mại cần tăng tính dự báo, cải cách thủ tục hải quan và hỗ trợ chuyển đổi xanh cho ngành gỗ, thủy sản. Đào tạo nguồn nhân lực, mở rộng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, và đẩy mạnh xây dựng thương hiệu quốc gia cho các mặt hàng chủ lực cũng là một yếu tố then chốt cần được đẩy mạnh trong thời gian tới.

Từ "bài học thuế đối ứng", doanh nghiệp Việt đang từng bước chuyển đổi tư duy phát triển: không phụ thuộc vào một thị trường, một nguồn cung hay một chuỗi giá trị. Thay vào đó là chiến lược đa dạng hóa thị trường, gia tăng giá trị gia tăng, làm chủ công nghệ và hướng tới phát triển bền vững.

Sự chủ động, bản lĩnh và liên kết giữa doanh nghiệp - Chính phủ - hiệp hội đang tạo thành thế chân kiềng vững chắc, giúp xuất khẩu Việt Nam đứng vững trước sóng gió và bứt phá trong giai đoạn tới.