Đại diện Harvard tranh cãi với luật sư chính quyền Tổng thống Trump tại tòa

Căng thẳng giữa Đại học Harvard và chính quyền Trump đã kéo dài nhiều tháng qua. (Ảnh minh họa)

Ngày 21/7, phiên điều trần kéo dài hơn hai giờ tại tòa án quận liên bang ở Boston, dưới sự chủ trì của Thẩm phán Allison Burroughs, tuy chưa đưa ra phán quyết cuối cùng nhưng đánh dấu một bước căng thẳng trong cuộc đối đầu giữa Đại học Harvard và chính quyền Tổng thống Trump - vốn được cho là đang tìm cách định hình lại nền giáo dục đại học Mỹ thông qua công cụ tài chính.

Trước đó, đại diện Bộ Tư pháp Mỹ, ông Michael Velchik, lập luận rằng việc hủy tài trợ là kết quả từ ưu tiên chính sách mới, trong đó chính phủ sẽ không hỗ trợ các tổ chức bị cáo buộc "dung túng chủ nghĩa bài Do Thái".

"Harvard đã đặt các cuộc biểu tình lên trên nghiên cứu ung thư", ông Velchik phát biểu và cho rằng vụ việc nên được xử lý tại Tòa án Liên bang về Khiếu nại Tài chính.

Theo phía chính quyền, Harvard đã từ chối một loạt yêu cầu được đưa ra trong thư ngày 11/4 từ nhóm công tác Nhà Trắng, dẫn đến việc đình chỉ hàng trăm khoản tài trợ nghiên cứu. Trường bị cáo buộc không phản hồi đầy đủ trước các báo cáo về quấy rối bài Do Thái trong khuôn viên.

Tại phiên điều trần ngày hôm qua, Luật sư Steven Lehotsky - đại diện cho Harvard - phản bác rằng chính quyền đang sử dụng vấn đề bài Do Thái như một cái cớ để thực hiện các biện pháp trả đũa mang tính hệ tư tưởng. Ông cho biết, việc cắt tài trợ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng trăm dự án nghiên cứu về ung thư, bệnh truyền nhiễm và Parkinson.

"Chính phủ đã hoàn toàn bỏ qua ảnh hưởng tới bệnh nhân, tới cộng đồng và những thiệt hại nghiêm trọng do việc ngừng nghiên cứu gây ra", ông Lehotsky nói trước tòa.

Thẩm phán Burroughs bày tỏ sự hoài nghi về tính pháp lý trong việc hủy tài trợ dựa trên các lý do chính sách chung mà không thông qua quy trình chính thức. "Đó là trở ngại lớn đối với tôi", bà nhận định và cảnh báo rằng nếu tài trợ có thể bị cắt vì lý do liên quan đến tự do ngôn luận, "hậu quả về mặt hiến pháp sẽ là rất lớn".

Thẩm phán Burroughs - người được bổ nhiệm dưới thời cựu Tổng thống Obama - từng ra phán quyết cấm chính quyền Trump ngăn cản Harvard tiếp nhận sinh viên quốc tế. Bà dự kiến sẽ ban hành phán quyết bằng văn bản trong vài tuần tới.

Cuộc đối đầu nổ ra sau khi Đại học Harvard từ chối thực hiện các yêu cầu từ Nhà Trắng, bao gồm cải tổ bộ máy lãnh đạo, thay đổi quy trình tuyển sinh và nhân sự nhằm đảm bảo đa dạng hệ tư tưởng, cũng như xóa bỏ một số chương trình học thuật nhất định. Harvard cho rằng các yêu cầu này vượt quá phạm vi chống bài Do Thái và vi phạm quyền tự do học thuật theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.

Hiệu trưởng Đại học Harvard, ông Alan Garber, cho biết việc cắt tài trợ có thể khiến trường mất khoảng 1 tỷ USD mỗi năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân sự và các hoạt động nghiên cứu. Con số này bao gồm nhiều khoản tài trợ liên bang kéo dài nhiều năm.

Bên cạnh đó, trong khuôn khổ luật chi tiêu và thuế mới, Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát cũng đã tăng thuế tiêu thụ đặc biệt liên bang đối với thu nhập từ quỹ tài trợ của Harvard - từ 1,4% lên 8%. Hiện quỹ tài trợ trị giá 53 tỷ USD này đóng góp khoảng 40% ngân sách hoạt động của trường.

Dù Harvard khẳng định đã có hành động bảo vệ sinh viên Do Thái và Israel sau xung đột ở Dải Gaza năm 2023, nhưng ông Garber cho rằng các biện pháp của chính quyền Trump đã vượt quá giới hạn và can thiệp trái Hiến pháp vào quyền tự chủ học thuật của nhà trường.