Da giày, dệt may “tăng tốc” nội địa hóa, ứng phó chiến lược trước áp lực thuế quan

Là một doanh nghiệp đã có thâm niên gần 20 năm sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc, trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Công ty Sản xuất và thương mại T. H tăng trưởng nhẹ - mức thấp hơn so với kế hoạch. Hiện tại, công ty đã có đơn hàng đến quý III và đang đàm phán cho đợt cuối năm. 

"Tuy nhiên, dà tăng có thể có dấu hiệu chậm dần và dừng lại trong thời gian tới khi thị trường bị tác động tiêu cực bởi chính sách thuế quan của Mỹ và những rào cản về kỹ thuật ngày càng chặt chẽ hơn từ nhiều thị trường chủ lực khác như EU...", bà Nguyễn Thị Thanh Hương, Giám đốc công ty chia sẻ thêm.

Theo số liệu từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), nửa đầu năm 2025, ngành Dệt may Việt Nam tiếp tục ghi nhận tín hiệu tích cực với kim ngạch xuất khẩu đạt gần 22 tỷ USD, tăng 2,3 tỷ USD (tương ứng 10%) so cùng kỳ năm trước. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất với kim ngạch đạt 8,77 tỷ USD, tăng 17,1%; EU 2,36 tỷ USD, tăng 14,8%; Nhật Bản 2,24 tỷ USD, tăng 12,4%…Song song với đó, ngành Da giày đạt kim ngạch xuất khẩu 14 tỷ USD, tăng 12 % so cùng kỳ. Công nghiệp da giày hiện xếp thứ 3 toàn cầu về sản xuất, thứ 2 về xuất khẩu. 

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu đánh giá, đây là kết quả ấn tượng trong bối cảnh các doanh nghiệp đang phải đối mặt với áp lực thuế quan từ các thị trường lớn như Mỹ và châu Âu. 

Còn về ngành hàng, theo ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), kết quả xuất khẩu khả quan nửa đầu năm 2025 cho thấy nỗ lực không ngừng của doanh nghiệp trong việc thích ứng linh hoạt với các biến động từ bên ngoài, nhất là rào cản thuế quan gia tăng từ thị trường Mỹ và châu Âu. Trong bối cảnh thuế suất đối với một số mặt hàng dệt may Việt Nam tại Mỹ đứng trước nguy cơ biến động, việc giữ vững thị phần và tiếp tục tăng trưởng là kết quả của chiến lược đẩy mạnh nội địa hóa, cải tiến công nghệ và mở rộng đa dạng thị trường.

Trên thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp Việt đang tích cực khai phá thêm các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Nam Á... nhằm giảm phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống, từ đó nâng cao sức chống chịu trước các rủi ro về thuế, chi phí logistics hay thay đổi chính sách thương mại. 

Đặc biệt, các doanh nghiệp có xu hướng tập trung đầu tư mạnh mẽ cho việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Hiện nay, tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu của ngành da giày – túi xách đã đạt khoảng 60%, trong khi ngành dệt may dao động từ 45–50% tùy theo nhóm hàng. Một số địa phương như TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương…đang thúc đẩy các trung tâm công nghiệp hỗ trợ, nhằm cung cấp nguyên liệu trong nước đạt chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp cũng đang đầu tư vào hệ thống quản trị chuỗi cung ứng thông minh, số hóa sản xuất và ứng dụng mô hình thiết kế 3D, nhằm nâng cao năng suất và giảm thải trong sản xuất – yếu tố then chốt để đáp ứng tiêu chí phát triển bền vững đang trở thành rào cản kỹ thuật tại EU.

Đối phó với thuế quan và nhiều nguy cơ rủi ro từ hàng rào kỹ thuật

Các chuyên gia dự báo xuất khẩu dệt may, da giày trong nửa cuối năm 2025 sẽ tiếp tục tăng trưởng. "Với kết quả xuất khẩu khả quan trong nửa đầu năm, cùng quyết tâm nội địa hóa mạnh mẽ và mở rộng thị trường xuất khẩu, ngành dệt may, da giày Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá bất chấp áp lực thuế quan từ các đối tác lớn. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu tăng trưởng bền vững, ngành cần thêm những bước đi đột phá về công nghệ, quản trị và thể chế hỗ trợ – nhất là trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn còn nhiều bất định", chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong khẳng định.

Bên cạnh đó, không ít chuyên gia trong ngành lo lắng, biến động thuế quan từ thị trường nhập khẩu hàng đầu của da giày Việt Nam là Mỹ có thể làm tác động tiêu cực kim ngạch xuất khẩu thời gian tới. "Giá nguyên phụ liệu đầu vào tăng cũng đội chi phí sản phẩm nhiều hơn, đẩy giá thành lên cao và khiến hàng hóa giảm sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế", bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho biết.

Có thể thấy, làn sóng áp thuế từ Mỹ và EU siết chặt yêu cầu về phát triển bền vững, truy xuất nguồn gốc sản phẩm đã và đang tạo "hàng rào kép" đối với hàng dệt may và da giày Việt. Bởi đây là hai thị trường chủ lực của các mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn này.

Trước bối cảnh đó, ông Cẩm nói, chúng ta vẫn xác định Mỹ và EU hiện vẫn là hai thị trường chủ lực với tỷ trọng chiếm lần lượt khoảng 38% và 18% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may, da giày. Do đó, việc tăng tốc nội địa hóa nguyên phụ liệu, chủ động ứng dụng công nghệ và chuyển hướng thị trường xuất khẩu là vô cùng cần thiết, qua đó giúp hai ngành này giữ vững đà tăng trưởng, đồng thời tạo dư địa mới cho phát triển bền vững trong giai đoạn còn nhiều biến động phía trước.

Như vậy có thể thấy, việc đẩy mạnh nội địa hóa nguyên phụ liệu, ứng dụng công nghệ 4.0 và số hóa chuỗi cung ứng là bước đi cấp thiết để ngành da giày – dệt may Việt Nam ứng phó hiệu quả với biến động thuế quan từ Mỹ và EU. Song song đó, chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đặc biệt vào các vùng MENA (Trong bối cảnh thương mại quốc tế, MENA được coi là một khu vực tiềm năng, đặc biệt với các ngành hàng xuất khẩu như: dệt may, da giày, thực phẩm, xây dựng và năng lượng… Đây là nhóm thị trường đang tăng trưởng tiêu dùng nhanh, nhưng đòi hỏi sự thích ứng cao về văn hóa, thiết kế và kênh phân phối) và châu Phi sẽ giảm rủi ro “đặt trứng vào một giỏ”, giúp ngành tiếp tục phát triển bền vững và giữ vững vị thế trên bản đồ thời trang toàn cầu./.