Dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho xe mô tô, gắn máy và ô tô con với mục tiêu giảm phát thải, thúc đẩy chuyển đổi xanh và hiện đại hóa ngành giao thông
Áp lực từ phát thải giao thông: 30 triệu tấn CO₂ mỗi năm
Theo báo cáo của Cục Đăng kiểm Việt Nam, giao thông vận tải hiện chịu trách nhiệm phát thải khoảng 30 triệu tấn CO₂ mỗi năm, trong đó, khoảng 85% đến từ vận tải đường bộ. Việt Nam hiện là thị trường xe hai bánh lớn thứ hai Đông Nam Á và thứ tư thế giới. Dù doanh thu xe hai bánh đạt đỉnh gần 3,5 triệu chiếc vào năm 2018, lượng xe lưu hành nhiều vẫn đang góp phần không nhỏ vào áp lực môi trường.
Tại COP26, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã khẳng định cam kết đưa mức phát thải ròng về 0 trước năm 2050. Theo bản cập nhật Đóng góp do Quốc gia tự quyết (NDC) năm 2022, Việt Nam đề ra 10 nhóm giải pháp, trong đó giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho các loại xe mới được xác định là giải pháp có tác động lớn nhất, chiếm đến 34,33% mức giảm phát thải toàn ngành giao thông.
Hiện tại, Việt Nam đã áp dụng dán nhãn năng lượng và tiêu chuẩn khí thải mức 5 cho ô tô con dưới 9 chỗ – bao gồm cả lắp ráp trong nước và nhập khẩu nguyên chiếc. Chính sách này đã thúc đẩy doanh nghiệp nâng cấp công nghệ, giảm ô nhiễm, và tăng hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu.
Tuy nhiên, theo Cục Đăng kiểm, chưa có quy định cụ thể về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu và mức phát thải CO₂ đối với ô tô con, khiến hiệu quả kiểm soát phát thải trong thực tế còn hạn chế. Dù đã có Tiêu chuẩn quốc gia về giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp xác định cho ô tô con (TCVN 9854:2013) nhưng hiện chỉ mang tính khuyến khích và không bắt buộc áp dụng. Thống kê từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy đa số xe ô tô dưới 9 chỗ bán ra trong giai đoạn 2016–2020 đã đạt tiêu chuẩn này, do đó hiệu quả giảm phát thải không đáng kể khi tiếp tục duy trì TCVN cũ.
Trước tình trạng hiện nay, Cục Đăng kiểm đề xuất cấp thiết xây dựng một tiêu chuẩn mới, có tính bắt buộc, cập nhật theo tiến bộ công nghệ và phù hợp với thực tế sử dụng tại Việt Nam. Tiêu chuẩn mới được kỳ vọng sẽ cụ thể hóa cam kết khí hậu quốc gia, tạo động lực cho doanh nghiệp hướng đến "chuyển đổi xanh", nâng chất lượng xe và tăng hiệu quả nhiên liệu.
Hai phương pháp xác định giới hạn nhiên liệu
Dự thảo mới đưa ra hai hướng quản lý linh hoạt:
- MEPS (Minimum Energy Performance Standards) – áp dụng mức giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho từng kiểu xe cụ thể. CAFE (Corporate Average Fuel Economy) – áp dụng mức trung bình tiêu thụ nhiên liệu cho toàn đội xe của một nhà sản xuất.
Việc áp dụng MEPS giúp kiểm soát chặt chẽ từng mẫu xe, trong khi CAFE linh hoạt hơn, cho phép hãng xe cân đối giữa mẫu hiệu quả cao với mẫu tiêu hao nhiều hơn trong cùng danh mục. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế quốc tế, giúp doanh nghiệp vừa đạt mục tiêu chung, vừa có không gian cho đổi mới công nghệ. Trong giai đoạn đầu, cơ quan quản lý có thể lựa chọn triển khai từng phương pháp phù hợp với định hướng và nhu cầu cụ thể.
Đồng thời, tiêu chuẩn mới sẽ là tiền đề để xây dựng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về tiêu thụ nhiên liệu phương tiện đường bộ, lan tỏa kiểm soát tốt hơn và đồng bộ với mục tiêu khí hậu.
Trong nội dung dự thảo, Cục Đăng kiểm cũng đặc biệt chú tâm tới xe hai bánh – nhóm phương tiện chiếm ưu thế ở Việt Nam. Dù đã có giới hạn tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp xác định giá trị tiêu thụ nhiên liệu cho mô tô, xe máy hai bánh (TCVN 7356:2014 ) theo phương pháp MEPS, nhưng hiện cũng chỉ mang tính chất khuyến khích. Nhìn vào giai đoạn 2016–2020, phần lớn mẫu xe đã đáp ứng mức tiêu thụ theo TCVN cũ, nên nếu tiếp tục duy trì sẽ không tạo ra đột phá trong giảm phát thải.
Do đó, để đạt hiệu quả thực, tiêu chuẩn mới định hướng đưa ra giới hạn tiêu thụ và phát thải CO₂ đối với cả xe hai bánh và ô tô con, với phương thức quản lý theo đội xe (CAFC) tương tự như ô tô con. Điều này sẽ thúc đẩy các doanh nghiệpchuyển đổi xanh, áp dụng công nghệ sạch còn người dùng có thêm lựa chọn xe tiết kiệm, thân thiện môi trường.
Ý nghĩa chiến lược trong cam kết 2050
Việc xây dựng và ban hành Tiêu chuẩn quốc gia mới về tiêu thụ nhiên liệu – bắt buộc, hiện đại – là bước đi quan trọng trong lộ trình thực thi các cam kết khí hậu mà Việt Nam đã nêu ra. Dự thảo này đã cụ thể hóa mục tiêu giảm phát thải; thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư công nghệ xanh; nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng nhiên liệu phương tiện; đưa Việt Nam đi đầu trong các nước ASEAN về tiêu chuẩn nhiên liệu xe mô tô, gắn máy và ô tô con.
Bộ Xây dựng đang chờ thêm ý kiến từ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp sản xuất – lắp ráp, hiệp hội ngành nghề, chuyên gia – trước khi hoàn thiện và thông qua tiêu chí bắt buộc. Đây thực sự là bước tiến mới của ngành giao thông, mở đường cho hệ sinh thái phương tiện giao thông bền vững và thân thiện hơn với môi trường.
Dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho xe mô tô, gắn máy và ô tô con hiện đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến, với mục tiêu giảm phát thải, thúc đẩy chuyển đổi xanh và hiện đại hóa ngành giao thông. Hai phương pháp MEPS và CAFE được đề xuất giúp quản lý linh hoạt cả theo mẫu xe và đội xe. Việc áp dụng tiêu chuẩn bắt buộc không chỉ góp phần cụ thể hóa cam kết "phát thải ròng bằng 0" vào năm 2050, mà còn giúp Việt Nam trở thành nước tiên phong triển khai tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu trong khu vực.
Việt Nam đã đưa ra một chiến lược rõ ràng: từ xây dựng đến thực thi tiêu chuẩn, từ doanh nghiệp đến người dân, từ xe cá nhân đến doanh nghiệp sản xuất. Tất cả hướng đến một tương lai giao thông xanh, sạch và hiệu quả.
Bình luận (0)