Armenia - Azerbaijan tiến gần đến hòa bình, vai trò của Nga tại Nam Kavkaz ngày càng lu mờ?

Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh BRICS 2020 tại Nga (Ảnh: primeminister.am)

Thỏa thuận hòa bình Armenia - Azerbaijan - trước đây được coi là điều bất khả thi - đã trở thành hiện thực sau cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev gặp nhau vào ngày 10/7 tại Abu Dhabi để thảo luận về các bước tiếp theo trong việc hoàn tất thỏa thuận hòa bình. Đây là cuộc gặp song phương chính thức đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo Armenia và Azerbaijan kể từ khi họ nhất trí về dự thảo văn bản thỏa thuận hòa bình, sau gần bốn thập kỷ xung đột.

Kết quả của cuộc gặp này sẽ định hình tương lai của khu vực Nam Kavkaz, không chỉ bởi những gì hai nhà lãnh đạo đã đồng thuận, mà còn vì Nga lần đầu tiên vắng mặt trong cuộc đàm phán giải quyết xung đột Armenia - Azerbaijan.

Richard Giragosian - Giám đốc sáng lập Trung tâm Nghiên cứu khu vực (RSC), một tổ chức tư vấn độc lập tại Yerevan - nói: "Với việc Nga đang bị phân tâm bởi cuộc chiến Ukraine, sự kiện này hoàn toàn 'loại trừ' Nga".

Và sự loại trừ này không phải do sáng kiến của Moscow. Cả Baku và Yerevan đều đang xa dần Điện Kremlin do mối quan hệ giữa hai nước này với Nga đã xấu đi đáng kể trong vài năm qua.

Cuộc gặp tại Abu Dhabi diễn ra sau một cuộc gặp song phương tương tự giữa Thủ tướng Armenia và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, mà theo ông Giragosian là một bước tiến đáng ngạc nhiên.

Trong khi sa lầy trong cuộc chiến ở Ukraine, Moscow dường như đang dần mất đi tầm ảnh hưởng đối với các quốc gia thuộc Liên Xô cũ. Thay đổi đáng chú ý nhất là việc Nga mất đi "sân sau" lâu đời của nước này ở khu vực Nam Kavkaz.

Vào tháng 9/2023, Azerbaijan đã giành lại toàn quyền kiểm soát khu vực tranh chấp Nagorny-Karabakh bằng một chiến dịch quân sự bất ngờ, sau cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ với Armenia, trong đó Điện Kremlin là một nhân tố trung tâm.

Gần hai năm sau, Yerevan và Baku đang làm nên lịch sử, vượt ra ngoài tầm ảnh hưởng của Nga bằng cách đồng thuận về một hiệp định hòa bình, bình thường hóa quan hệ sau một cuộc xung đột đẫm máu mà cho đến gần đây vẫn chưa thấy hồi kết.

Chiến dịch quân sự tại Nagorny-Karabakh của Azerbaijan dường như chứng minh cho Armenia thấy điều mà các chế độ của Syria và Iran mới trải qua gần đây rằng "sự can thiệp của Nga trong việc hỗ trợ các đồng minh khi họ cần, chưa rõ ràng.

Theo chuyên gia Grigagosian, Armenia đã nhận ra điều này thậm chí còn sớm hơn, vào năm 2020, trong cuộc xung đột leo thang kéo dài sáu tuần ở Nagorny-Karabakh. Ông Grigagosian cho rằng giờ đây, khi khu vực này không còn là công cụ đòn bẩy cho Nga nữa, Moscow có thể sẽ tìm kiếm một phương cách khác để duy trì ảnh hưởng của mình đối với vùng Nam Kavkaz.

Cục diện chiến lược tại Nam Kavkaz sẽ chuyển dịch thế nào sau khi Azerbaijan giành lại Nagorny-Karabakh?

bangdatally.xyz - Quân đội Azerbaijan đã kiểm soát vùng đất Nagorny-Karabakh. Tính đến 30/9, đã có hơn 100 nghìn người Armenia đã rời đi. Tổng dân số khu vực này là khoảng 120 nghìn người.